18 فروردین 95 - 15:01  | 1525 بازدید

دکتر مهرداد کریمی

یکی از ارکان اساسی در طب سنتی تغذیه مناسب است و یکی از بخش‌های تغذیه مربوط به آداب غذا خوردن و آب نوشیدن می‌شود. منظور از آداب این است که چه غذایی را به چه میزان و با چه غذای دیگری مصرف کنیم. در طب سنتی قانون‌هایی وجود دارد که بر اساس آن باید ترتیب وقت غذا مشخص باشد. منظور از ترتیب وقت غذا این است که چه غذایی را به دنبال چه غذای دیگری می‌توان مصرف کرد تا بدون عارضه باشد.

چند نکته اساسی که باید بدانیم این است که فرد باید به صورت فیزیولوژیک عمل کند، یعنی تا احساس ضعف و گرسنگی نکرده نباید غذا تناول کند. اگر تشنه یا گرسنه بود نباید به یک‌باره میزان زیادی غذا بخورد یا آب بنوشد. یکی دیگر از قوانین در طب سنتی، مسئله مزاج است. هر فردی در هر سنی مزاج خاص خود را دارد و فرد هر غذایی که می‌خواهد بخورد باید ملاحظه سنش و فصلی که در آن هست را بکند. اجتناب از خوردن نان گرم و آشامیدن آب سرد بعد از آن، اجتناب از خوردن غذاهای سریع‌الهضم بعد از غذاهای دیرهضم، اجتناب از خوردن همزمان دو غذای گرم یا سرد یا لزج یا قابض یا نفاخ از جمله این قوانین است.

مثلاً خوردن خربزه بعد از گوشت اشتباه است. گوشت غذایی دیرهضم است و نیاز دارد تا در دستگاه گوارش کار بیشتری روی آن انجام شود در حالی که خربزه، غذایی زودهضم است. وقتی این دو خوراکی همزمان یا پشت سر هم مصرف می‌شوند، هضم گوشت دچار مشکل می‌شود. البته خربزه با گوشت فرایندی ایجاد نمی‌کند، بلکه خربزه در دستگاه گوارش سریع‌تر هضم می‌شود در صورتی که گوشت هنوز نیاز به هضم شدن دارد. این تداخل بر دستگاه گوارش اثر منفی می‌گذارد و در صورت تکرار در درازمدت فرد را دچار عارضه می‌کند. خوردن سرکه بعد از برنج، خوردن میوه به خصوص انگور بعد از کله‌پاچه، خوردن شیر یا فراورده‌های لبنی به عنوان دسر بعد از گوشت و تخم‌مرغ، خوردن حلیم یا آش بلغور با انار، خوردن عدسی یا ماش با سرکه، خوردن خربزه با عسل، کشمش با عسل،‌ انبه با آب طالبی و ... به همین علت اشتباه است. خوردن همزمان حلیم و کله‌پاچه نیز چون هر دو دیرهضم هستند یا ماست و آب‌لیمو و ماست و ماهی و حتی ترب چون سرد هستند یا تمبرهندی یا رب‌های ترش و آب انار چون هر دو ترش و قابض هستند یا سیر و پیاز چون نفاخ‌ هستند یا مصرف همزمان ادویه‌هایی مثل میخک و زنجبیل در غذا چون هر دو گرمند، توصیه نمی‌شود.

به ‌طور کلی، بر اساس آموزه‌های طب سنتی، استفاده از ادویه‌های ترکیبی درست نیست. مثلاً باقالای سرد را باید با گلپر یا حلیم گندم را با دارچین مصرف کرد و قرار نیست اگر غذایی سرد است با آن چند ادویه یا گیاه گرم مصرف شود.

البته رعایت این مسایل با پیش‌فرض سالم بودن فرد است. ممکن است به افراد بیمار یا در شرایط خاص به بعضی افراد به صورت دریافت دارو، مصرف برخی ممنوعیت‌ها، بعد از غذا توصیه شود.

مثلاً افرادی که گیاه‌خوارند چون سبزی‌ها اکثراً سرد و تر هستند و مصرف آن‌ها باعث افزایش رطوبت در بدن می‌شود به عنوان ادویه برایشان استفاده از آنقوزه توصیه می‌شود چون گرمی زیاد این ادویه، رطوبت گیاهان و آسیب و عوارض مصرف آن‌ها را کمتر می‌کند.

در برخی از موارد عوارض را همان لحظه می‌بینیم مثل خوردن انگور بعد از کله‌پاچه اما به طور کلی، در افراد مستعد، عادت به مصرف این مواد در درازمدت باعث بروز بیماری می‌شود. مثلاً فردی را در نظر بگیرید که عادت دارد شام دیر می‌خورد، در وعده شام گوشت می‌خورد و قبل از خواب هم شیر یا ماست مصرف می‌کند یا مثلاً فردی که عادت دارد همراه برنج، ترشی می‌خورد، تکرار این آموزه‌های غلط در افراد مستعد از نظر مزاج و در شرایط خاص است که آسیب‌رسان می‌شود.( به نقل از سایت بیتوته)

متخصص طب سنتی