19 مهر 94 - 00:07  | 1609 بازدید

گیلان فردا- سال 1395 سال شروع برنامه پنج ساله ششم توسعه است و مقام معظم رهبری سیاست های کلی این برنامه را به دولت ابلاغ کرده اند. تکیه اصلی برنامه ششم توسعه بر اقتصاد مقاومتی و تقویت بنیان های تولید در راستای سند چشم انداز 20 ساله کشور است. برای رسیدن به اهداف پیش بینی شده در سند چشم انداز 1404 کشور و کسب رتبه اول علمی، اقتصادی و فنی منطقه ناگزیر  رسیدن به رشد بالای هشت درصد در کشور هستیم. حال با توجه به اینکه رشد اقتصادی در حال حاضر ؟........... است؛ برای رسیدن به رشد بالای هشت درصد چه برنامه هایی باید داشته باشیم؟ و در استان گیلان چطور باید برای تحقق این مهم کوشید؟

دکترمنصور مولایی پور، مدیر کل امور اقتصادی و دارایی استان گیلان توجه به «توسعه دریا محور» را به عنوان اولویت اول پیشنهاد می کند.

- بنظر شما رسیدن به رشد هشت درصدی چه پیش نیازی  دارد؟

برای رسیدن به اهداف سند چشم انداز و رشد اقتصادی هشت درصد لازم است  1000 میلیارد دلار سرمایه گذاری طی دوره پنج ساله محقق شود که 40 درصد آن باید از محل سرمایه گذاری خارجی باشد. اگر سرمایه گذاری مذکور انجام شود؛ رشد اقتصادی 8 درصد محقق می‌شود.

- آنوقت چه تاثیری در اقتصاد افراد بوجود می آید؟

در نتیجه سبد مصرفی و ثروت خانوار هر 9 سال دو برابر میشود. ولی اگر سرمایه گذاری مذکور انجام نشود؛ رشد اقتصادی کمتر مانند یک دهم درصد (نه منفی) خواهیم داشت. هر 700 سال سبد مصرفی و ثروت خانوار دو برابر خواهد شد.

- این اعداد که خیلی تامل برانگیز هستند! سازوکار لازم برای سرمایه گذاری خارجی در استان گیلان در وهله اول چیست؟

سرمایه گذاری خارجی نیازمند تعامل فرابخشی در استان و دیپلماسی خارجی (مخصوصاً با کشور روسیه) است تا سرمایه گذاران و آژانسهای سرمایه گذاری خارجی(به ویژه شرکتهای چند ملیتی) شناسایی شوند. ما تقاضا برای سرمایه و سرمایه گذاری داریم ولی تقاضای موثر نداریم؛ لذا تمایل به سرمایه گذاری داریم ولی به علت فقدان بسته  سرمایه گذاری و تعامل بین المللی قادر به جذب سرمایه گذاران خارجی نیستیم.

- بر اساس کدام دلیل و شاخص چنین نظری دارید؟

مهمترین شاخص جهت اثبات این امر شاخص فضای کسب و کار است که ایران رتبه 151 را دارد. برای دستیابی به این مهم لازم است محور توسعه اقتصادی برای سرمایه گذاری خارجی تبیین شود.‌ اطلاعات موجود نشان می‌دهد که توسعه با محوریت دریای گیلان می‌تواند به عنوان موتور محرک تولید و اشتغال برای سایر بخش ها باشد. بنابراین الزامیست اهداف دستگاه‌ها مانند ثبت اسناد؛ صدا و سیما، دانشگاه‌ها و ... به نحوی باز تعریف شود که حداقل 51 درصد از منابع زمانی، توانهای کارشناسی و منابع مدیریتی (نه الزاماً منابع پولی) آنها به مهمترین اولویت استان جهت کاهش هزینه مبادله تخصیص یابد.

- به نظر حضرتعالی در گیلان در کدام بخش باید سرمایه گذاری بیشتری انجام شود و چرا؟

به اعتقاد من باید در زمینه «توسعه دریا محور» در استان خیلی کار کنیم. اگر بخواهم کوتاه توضیح دهم باید بگویم به دلایل زیر «توسعه دریا محور» بعنوان اولویت اول پیشنهاد می شود:1- بیشترین اشتغال جهان در حاشیه دریاهاست؛ چون 66 درصد جمعیت جهان در حاشیه 60 کیلومتری دریاها سکونت دارند؛ ولی ما استانی مهاجر فرست هستیم.2- بیشترین تولید در حاشیه دریاهاست؛ چون کمترین هزینه حمل و نقل و انبارداری را دارد. هزینه حمل و نقل دریایی نسبت به جاده‌ای یک سی و هفتم است. 3- بیشترین تجارت جهان در حاشیه دریاهاست؛ زیرا 90 درصد حمل و نقل وزنی جهان دریایی است و 90 درصد حمل و نقل ارزشی جهان دریایی و هوایی انجام می شود. ولی در گیلان بیش از 90 درصد حمل و نقل جاده‌ای(پرخطر و پرهزینه) است.4- کلان شهرهای جهان در حاشیه دریاها ساخته می شوند؛ ولی کلان شهرهای ایران (مثل تهران و رشت) از دریا فاصله دارند.5- مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی گیلان و جهان در حاشیه دریاها استقرار دارند. 6- فرودگاه آزاد بعنوان مکمل مناطق آزاد در محور دریاها شکل می گیرد. 7- گردشگری با محوریت دریا بیشترین جاذبه را در جهان دارد؛ ضمناً اولویت اول جمعیت 15 میلیونی تهران، دریای شمال است. 8-کشاورزی با محوریت دریا قادر است شیلات و غذای سالم دریایی را نیز پوشش دهد؛ مانند کشور ساحلی هلند که از صدف خوراکی و صادرات گل درآمد 20 و 160 میلیارد دلاری کسب کرده است. 9- صنعت با محوریت دریا مکمل بندر آزاد و بنادر نسل سوم و حمل و نقل چند وجهی است. 10- مرز دریایی با روسیه معین گیلان، روسیه عضو هشت کشور صنعتی؛ دارای رتبه اول انرژی (نفت و گاز) و فلزات جهان، باتجارت 900 میلیارد دلار رتبه پنجم واردات (360 میلیارد دلار)جهان و جزء ده کشور سرمایه فرست دنیا است. پتانسیل بالقوه بسیار زیادی در کشور روسیه وجود دارد که میتوان با پیوند تجارت خارجی و سرمایه‌گذاری خارجی؛ آن ها را به بالفعل تبدیل کرد.

- از نظر شما کدام شاخصهای مهم اقتصاد گیلان می‌توانند در تعیین اولویت سرمایه گذاری موثر باشند؟

شاخص ها زیاد هستند، به عنوان مثال  درآمد سرانه اندک چون سهم تولید ناخالص داخلی (بدون نفت) استان گیلان از کشور در سال 1390 معادل 2.6 درصد و سهم جمعیتی استان 3.3 درصد (777 هزار خانوار و دو و نیم میلیون جمعیت) بوده است. تولید سرانه استان در سال1390 معادل 48 میلیون ریال یعنی 4 میلیون ریال در ماه بود که در رتبه 17 کشور قرار می‌گیرد. لذا تولید یا درآمد سرانه استان گیلان از 16 استان کشور کمتر بوده است. یعنی متوسط رفاه اقتصادی در استان گیلان از 16 استان کشور پایین‌تر است. ازطرف  دیگر درآمد ده برابری دهک غنی به فقیر یعنی حداقل250 هزار نفر در استان گیلان زیر خط مطلق فقر (زندگی با کمتر از یک دلار در روز) قرار دارند.

رشد اندک اقتصادی و قاعده هفتاد به ایکس هم شاخص دیگر است. به این ترتیب که سهم اندک صنعت و درآمد اندک سرانه اگر با رشد اندک اقتصادی در روند همراه باشد ما را در دام توسعه نیافتگی مستمر قرار می‌دهد. رشد اقتصادی مهمترین پارامتر در مباحث اقتصادی است. برای تحقق رشد اقتصادی 8 درصدی  1000 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری طی برنامه پنج ساله لازم است. طبق محاسبات، کل بودجه دولتی تنها 30 درصد آن را پوشش می‌دهد؛ اگر همین سهم را هم برای بخش خصوصی فرض کنیم (که فرض بیش از حد است) لذا 40 درصد ظرفیت خالی برای سرمایه‌گذاری خارجی داریم تا مکمل (نه جایگزین) سرمایه‌گذاری داخلی برای تحقق رشد اقتصادی 8 درصدی باشد. و نظر به اینکه در هر سه بخش دولتی، خصوصی و دیپلماسی خارجی در تحقق سرمایه‌گذاری ضعیف بوده‌ایم لذا تحقق رشد اقتصادی 8 درصد در سه سال اول برنامه پنجم رخ نداد.

- بسیاری از پیامدهای عدم تحقق رشد 8 درصدی در جامعه قابل لمس است. به زبان علمی چطور این موضوع را تحلیل می کنید؟

خب توجه به فرمول هفتاد به ایکس در تحلیل رشد اقتصادی بسیار مهم است. اگر رشد اقتصادی 8 درصد باشد هر 9 سال تولید یا درآمد دو برابر می‌شود. یعنی سبد مصرفی و رفاه خانوار و ثروت هر 9 سال دو برابر می‌شود. ولی اگر رشد اقتصادی یک درصد باشد؛ هر 70 سال تولید یا سبد مصرفی و رفاه خانوار دو برابر می‌شود و اگر رشد اقتصادی یک دهم درصد باشد هر 700 سال تولید یا سبد مصرفی خانوار دو برابر می‌شود. ضمناً رشدهای منفی مثل سال 1391 بسیار فجیع خواهد بود!

- شاخص های تاثیر گذار دیگر کدامند؟

اشتغال نامتوازن با تولید نیز بسیار اثر گذار است.

سهم اشتغال بخش صنعت و کشاورزی استان گیلان در سال 1390 هر یک حدود 25 درصد بوده است. مقایسه آن با سهم ارزش افزوده (تولید) آنها که حدود 10 تا 12 درصد است، نشانگر مازاد عرضه کار (صد در صد بیشتر از نرمال) و بهره‌وری پایین نیروی کار در دو بخش صنعت و کشاورزی است. یعنی اگر سهم تولید حدود 12 درصد باشد؛ در شرایط جاری حجم اشتغال، متوازن با حجم تولید نیست لذا امید داشتن به دو بخش صنعت و کشاورزی برای رفع بیکاری استان جای تامل است.

- فکر نمی کنید اگر سرمایه در گردش بیشتر باشد و بانک ها تسهیلات بدهند افراد علاقمند در بخش صنعت و کشاورزی حرف هایی برای گفتن داشته باشند؟

واقعیت این است که بانک‌ها، موسسات مالی و کارشناسان آن ها سودآور بودن (مهمترین انگیزه اقتصادی) بخش‌های صنعت، معدن و کشاورزی استان را نفی می‌کنند. شاهد این امر هم میزان تسهیلات پرداخت شده در سال های گذشته است. چون سهم بخش صنعت، معدن و کشاورزی از تسهیلات اعطایی استان در سال 1390 به ترتیب نه و دو دهم ، نه و دو صدم درصد بوده است یعنی علیرغم تکلیف ها بیش از 80 درصد منابع از دو بخش صنعت، معدن و کشاورزی گریزان است.

همچنین براساس اطلاعات سایت بانک جهانی فضای کسب و ‌کار ایران در سال 2013بین 189 کشور در رتبه 152 است یعنی 151 کشور برای جذب سرمایه‌گذار و فعالیت اقتصادی در رتبه بالاتر از ایران قرار دارند. باید توجه داشته باشیم عوامل فضای کسب‌ و کار عوامل بیرونی یا تنظیمات قانونی، موثر بر کل اقتصاد است نه برای یک صنعت، ضمناٌ عواملی هم هستند که بر فعالان اقتصادی اثر می‌گذارند ولی فعالان اقتصادی برآن اثر نمی‌گذارند. لذا بخش خصوصی نمی‌تواند بر بهبود فضای کسب و کار اثر بگذارد چون این وظیفه حاکمیت است. شاخص های فضای کسب و کار، شاخصی معتبر برای سنجش اقتصاد کشورها برای سرمایه گذاران است.

- وضعیت فضای کسب و کار چطور ارزیابی می شود؟

 معمولا سه معیار هزینه (غالباً بر حسب درآمد سرانه)، مدت زمان وتعداد مراحل قانونی از معیارهای مهم اندازه‌گیری شاخص های فضای کسب و کار هستند.

- این شاخص ها جهانی هستند؟

 بانک جهانی؛  شاخصهای ده گانه ای برای فضای کسب ‌و ‌کار دارد که عبارتند از:

1- شاخص شروع کسب ‌و کار

2- شاخص پایان کسب ‌و ‌کار

3- شاخص اخذ اعتبارات

4-شاخص اخذ مجوزها

5- شاخص دریافت مجوز ساخت و ساز

6- شاخص تجارت

7- شاخص مالیاتی

8- شاخص سهولت اجرای قرار دادها

9 – شاخص دشواری و هزینه استخدام و اخراج

10- شاخص حمایت از سرمایه‌‎گذاران 

- بلاخره برای بهبود شرایط اقتصادی استان چکار باید کرد؟

درآمدهای استانی شامل درآمد مالیاتی و... حتی هزینه یک وظیفه حاکمیتی مانند آموزش و پرورش استان گیلان را نیز پوشش نمی‌دهد. درحالی که سایر هزینه‌های حاکمیتی استان گیلان مثل امنیتی، قضایی، سلامت و.... نیز طبق قانون اساسی حاکمیتی است و الزامیست که از محل درآمد استانی تامین شود. معافیت مالیاتی و گمرکی به همراه بهبود چرخه کسب و کار در محور دریا در میان مدت؛ اگر چه درآمد دولت را کاهش می‌دهد؛ اما در بلند مدت یک منبع سرشار برای حاکمیت است؛ بنابراین پیوند سرمایه‌گذاری با ارتقای درآمد استان در قالب بهبود فضای کسب و کار، می تواند در بلند مدت استان گیلان را به سمت خودگردان بودن هدایت کند تا منافع استانی برای کل خانواده دولت و به تبع آن برای مردم، در حد استاندارد و نرمال جهانی تامین شود.