اگر نوآوری دارید همین جا پارک کنید
16 فروردین 96 - 00:01 | 
1682 بازدید
گیلان فردا- پارک های علم و فناوری، نهادی اجتماعی و جایگاهی برای توسعه نوآوری های دانش محور از طریق مساعدت در تشکیل و تقویت بنگاه های اقتصادی کوچک ومتوسط و بخشی ازراهبرد اندیشمندانه و هماهنگ برای توسعه ملی محسوب می شوند. امروزه پارک های علمی،تحقیقاتی و فناوری نقش عمده ای در پیشبرد اقتصاد جهان ایفا می کنند. پارک های علم و فناوری علاوه بر امکان فعالیت شرکت های کوچک و متوسط دانش محور و کارآفرین در یک محیط اقتصادی، بستر لازم را جهت انتقال و توسعه فناوری، تولید با ارزش افزوده بالا، جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ورود کارآفرینان و واحدهای صنعتی به بازارهای جهانی را نیز فراهم می کنند.
در همین راستا پارک علم و فناوری گیلان با مصوبه شورای گسترش آموزش عالی از سال ۱۳۸۱ فعالیت خود را در ساختمانی با زیربنای ۹۱۶ متر مربع واقع در خیابان امام خمینی رشت آغاز کرد و متعاقب حمایت های ملی و استانی طی چندین پروژه عمرانی، حوزه فعالیت خود را در شهرستان های تابعه استان گسترش داد. و در حال حاضر علاوه بر سه مرکز در شهرستان رشت شامل ساختمان مرکزی، ساختمان مرکز رشد و مجتمع تحقیقاتی نیمه صنعتی در فشتام(کیلومتر ۱۲ شهرستان رشت)، در شهرستان های بندرانزلی، رودبار، رودسر، آستانه اشرفیه و آستارا نیز مراکز تابعه فعل هستند.
در ادامه مصاحبه اختصاصی مجله گیلان فردا با دکتر مجید متقی طلب، رییس پارک علم و فناوری استان گیلان را بخوانید:
مسئولیت های استانی، ملی و بین المللی پارک علم و فناوری گیلان نشان می دهد که طی این سال‌ها موفقیت‌های خوبی داشته، اما با تمام این ها، شاید انتظار از پارک علم و فناوری گیلان بیشتر باشد. آیا به نظر شما جای کار بیشتری هست، اگر بله، چه موانعی وجود دارد؟
این که گیلان ظرفیت زیادی دارد و ما باید فعالیت بیشتری داشته باشیم هیچ شکی در آن نیست، ولی برای انجام هر فعالیتی ابزارهایی مورد نیاز است، مهمترین مانعی که در چند سال اخیر پارک علم و فناوری گیلان با آن مواجه بوده، فراهم نبودن زیرساخت مورد نیاز است. در این مورد گاه ما را با جاهای دیگر مقایسه می‌کنند، من چند نمونه به شما می‌گویم خودتان قضاوت کنید.
مثلا ما را مقایسه می کنند با اصفهان یا خراسان، در حالی که در اصفهان 80 هکتار از اراضی دانشگاه صنعتی اصفهان به صورت اجرایی در اختیار پارک علم و فناوری اصفهان است که امکان استقرار شرکت های مختلف از جمله فولاد مبارکه و گزسکه اصفهان و... با اعتبارات بخش خصوصی در آن فراهم شده است. در خراسان هم وضعیت مشابه ای وجود دارد.
البته این که آدم را با بالاتر مقایسه کنند چیز خوبی است.
بله، درست است. ولی وقتی مقایسه می‌کنند بگویند چه امکاناتی برای آنها فراهم شده و چه امکاناتی به ما داده‌اند، بعد بسنجند. مقایسه با بالاتر در کار خیلی خوب است. من هم نمی‌خواهم با پایین‌تر مقایسه شوم و بعد برای خودم کف بزنم.
امکاناتی که شما می گویید در اختیار برخی دیگر از پارک‌هاست آیا ناشی از تعاملات خوب استانی است یا از مرکز به آنها داده شده است؟
در آن استان ها فراهم شده، مثل اصفهان، خراسان رضوی و یا آذربایجان. یعنی بعضی از مطالب که مطرح می‌شود منطبق با اطلاعات واقعی و کامل نیست. اما در همین شرایط تعداد شرکت‌های مستقر در پارک علم و فناوری گیلان را وقتی مقایسه می‌کنید می‌بینید که پارک گیلان جرء چند پارک پیشرو کشور است، البته پراکنده بودن فضاهای ما از جمله مشکلات جدی است که موجب افزایش هزینه شده است.
خب شما می‌فرمایید امکانات آن ها ناشی از رایزنی استانی است. این تعاملات و رایزنی‌های مرتبط در گیلان چه‌طور است؟
بله، بیش از 12 سال ما تلاش کردیم بتوانیم بحث دخانیات را حل کنیم، اما نشد، در حالی که ما از دولت‌های مختلف، برای این کار مصوبه داشتیم. ولی کسانی نگذاشتند انجام بشود و این‌ها چیزی نیست که پنهان کنیم. اما اخیرا با دستوراستاندار محترم، همکاری سازمان مسکن و شهر سازی و مساعدت ویژه آقای دکتر نوبخت مشکل اراضی حل شده و اکنون باید در فکر آماده سازی زیر ساخت های آن باشیم.
به‌جز دخانیات برای اراضی دیگر اقدامی نکردید؟
من تقاضا کردم از جاهای دیگر اراضی را در اختیار بگیریم چون همان‌طور که می‌دانید ما عضو IASP هستیم و باید مطابق استاندارد حداقل 20 هکتار زمین داشته باشیم اما از سال 82 تاکنون کلا حدود 6/4 هکتار زمین در اختیار ما بوده که حدود 15 تا 20 درصد آن در حریم کابل فشار قوی است. البته علیرغم کمبودها و حتی محدودیت بودجه ما تلاش کردیم پروژه‌هایمان متوقف نشود و به زودی 12 کارگاه جدید در سایت فشتام راه‌اندازی می کنیم. یعنی تلاش کردیم با همه‌ی کمبودها و محدودیت بودجه (که در همه‌ی سازمان‌ها هست) پروژه‌هایمان زمین نماند. و جا دارد در این دوران از مسوولین استان تشکر کنم که بالاخره مشکل زمین ما را حل کردند. چون زمینی در جاده تهران (تقریبا 4-3 کیلومتری میدان گیل) به وسعت حدود 30 هکتار به پارک علم گیلان اختصاص یافته است.
پس موضوع واگذاری مجتمع دخانیات به پارک علم دیگر منتفی شده؟
بله، کسانی دنبال آنجا هستند تا بعدها مطابق میل خودشان درست کنند. البته اگر آنجا هم می‌شد، باز ما زمین می‌خواستیم. ولی آنجا وسط شهر است و چون از قدیم به عنوان میدان فرهنگ معروف بوده ما می‌توانستیم آنجا را نماد علم و فناوری بکنیم. اصلا آن محدوده تمام مغازه‌های اطراف را می شد در یک برنامه طولانی مدت به عنوان یک منطقه علم و فناوری تعریف کرد.
نظر آقای استاندار در مورد راه‌اندازی هزار شرکت دانش‌بنیان در استان که سال قبل اشاره داشتند و یا این که انتظار دارند پارک علم گیلان درخشش بیشتری داشته باشد شاید به‌خاطر میزان بیکاری که در استان هست باشد، اما توجه به کیفیت همزمان با توجه به کمیت خیلی مهم است. نظر شما در مورد این رویکرد چیست؟
بله، درست است، البته فرمودند که منظور از هزار شرکت در یک سال نیست ودر افق برنامه باید چنین فعالیتی انجام شود. نکته دیگر این که از شهریور ماه 95 هم به دستور آقای استاندار کار گروه توسعه شرکت های دانش بنیان با ریاست ایشان تشکیل شد که دبیر خانه آن در پارک علم و فناوری مستقر بوده و هدف آن برنامه ریزی جهت توسعه شرکت های دانش بنیان و خصوصا مشارکت همه دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی، صنایع و دستگاه های اجرایی است. البته در ایران و گیلان به صورت ژنتیکی ظرفیت‌های بالقوه خوبی وجود دارد. ولی ما یک قانون علمی داریم که می گوید: فنوتیپ = ژنوتیپ + محیط + اثرات متقابل محیط و ژنوتیپ. یعنی اگر انتظار داریم فنوتیپ بروز پیدا کند نیاز به اثرات محیط و ژنوتیپ و زیرساخت دارد. چون من بیوشیمی درس می‌دهم بد نیست از این دیدگاه هم برای شما مثالی داشته باشم. در موجودات زنده سکه رایج انرژی ATP که عامل ایجاد کار در موجودات زنده است. اگر در نظر بگیریم که مدل‌های بیولوژیک در زمره بهترین مدل ها قابل دسته بندی می شوند در این مدل برای تولید ATP اول این ماده مصرف و بعد تولید می شود، یعنی اول باید سرمایه گذاری کنیم.اول برای تولید ای. تی . پی باید برای ای. تی. پی سرمایه‌گذاری کنیم. پس برای کارآفرینی، نوآوری، فن‌آفرینی باید زیر ساخت تولید کنیم یعنی همان‌طور که در تمام دنیا انجام شده اول باید سرمایه‌گذاری کرد.
آن وقت ای. تی . پی گیلانیان چه‌طور است؟ به نظر می رسد هوش و نبوغ گیلانی‌ها مانند نفت در کشور است که باعث شده کمی کم‌کاری کنیم. یعنی ناخودآگاه در ضمیرمان هست که هوشمند و توانمند هستیم و این ممکن است باعث شود در عمل سستی کنیم.
بالاخره افراد معمولی در بسیاری از مواقع نیاز به هدایت و مدیریت دارند. حتی هوش و نبوغ هم باید هدایت و مدیریت شود و برای این کار امروزه یک واژه بین‌المللی داریم تحت عنوان «برنامه جامع مدیریت نوآوری» یک مشکل بزرگ ما در کشور و به تبع آن در استان مربوط به پراکنده‌کاری است. چون باعث می‌شود هم‌افزایی و همگرایی کم شود. در چنین حالتی دو وضعیت پیش می‌آید. افرادی که اهل کار و صداقت و اخلاق هستند می‌بینند هرکس کار خودش را انجام می‌دهد که باعث بی‌انگیزگی می‌شود و در مقابل افرادی که فرصت‌طلب و موج‌سوار بوده و هیچ هنری ندارند، فعال می شوند.
این پراکندگی که می‌فرمایید درست است ولی همین مشکل را ما در حوزه فناوری هم داریم. به عنوان مثال در کشور هم فن بازار جمهوری اسلامی داریم، هم فن بازار ملی. این دو تا، تقریبا یک هدف را دنبال می‌کنند اما در استانی، یکی پررنگ‌تر و در استان دیگری آن یکی پررنگ‌تر و فعال‌تر است. نظر شما در این مورد چیست؟
اعتقاد من این است که باید ببینیم قانون چه می‌گوید. قانون می‌گوید ما «شورای عتف» داریم که محل استقرارش در وزارت علوم تحقیقات و فناوری است. اگر هر جای حرفم خلاف مستندی است که می‌گویم باشد منتقدین بیایند صحبت کنیم. گردن ما از مو هم باریک‌تر است. وزارت علوم در 33 استان کشور پارک علم و فناوری دارد، 186 مرکز رشد دارد. و وزارت علوم قانونا متولی این حوزه است. حال اگر کسان دیگری ادعا می‌کنند خودشان را باید تطبیق بدهند.
لابد آن ها هم توجیهاتی دارند.
خب باید براساس قانون عمل کنیم. چند روز پیش من با یکی از مسوولین وزارت‌خانه صحبت می‌کردم و به یکی از دانشگاه ها اعتراض داشتم، که این دانشگاه چه‌طور در نمایشگاه بزرگ و گسترده پژوهش و فناوری حضور فعال ندارد و بعد سعی می‌کند به‌طور مستقل برای خودش داستانی را راه بیندازد! این خطاست. به نظر من اگر برنامه ای را به صورت ملی برگزار می‌کنیم باید قدرت مان را که شامل همه‌ی مراکز مرتبط است آنجا نشان بدهیم.
بعضی‌ها می‌گویند برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها و نظایر آن، (البته در حوزه‌های مختلف) کارهای نمایشی و سلیقه ای است. و قراردادها به نتایج اصلی نمی‌رسد. نظر شما در این مورد چیست؟
من با مدرک و مستند به شما پاسخ می‌دهم. در حوزه چرخه علم و فناوری، یک مرحله کار افشای دستاورد علمی است. نوآوری باید عرضه شود، اما کجا عرضه شود؟ در خانه یا در دکان؟ پس باید برندی به صورت ملی و بین‌المللی درست کنیم تا افراد مختلف (دانشجو، عضو هیات علمی، افراد آزاد...) کارهای خود را عرضه کنند. از طرف دیگر متقاضی هم بیاید، ببیند، انتخاب و مذاکره کند. پس باید این موارد به نمایش گذاشته شود، بنابراین اگر کسی انتقادی دارد که این نمایشگاه ها چه فایده‌ای دارد، باید بگویم نه تنها این نمایشگاه‌ها فایده دارد بلکه الزام است و باید حتما انجام شود. البته باید نمایشگاه‌ها ساماندهی شوند نه اینکه بی‌برنامه باشند، چون با بی‌برنامگی مردم خسته می‌شوند. در نمایشگاه امسال یک هیات 50 نفره از اتاق بازرگانی مالزی داشتیم و یک گروه هم از اتاق بازرگانی روسیه آمده بودند که دعوت کردند برای انعقاد قرارداد و استقرار شرکت‌های پارک در آنجا. الان تفاهم‌نامه بین ما، مالزی و ژاپن داریم. آنجا پیشنهاد شد استقرار مراکز رشد اقماری که بین این سه کشور هست به صورت اتصال با هم کار کنند. و موضوعاتی نظایر آن که حاصل همین نمایشگاه هاست.
شاید چون نتایج خیلی از نمایشگاه ها ملموس نیست برخی این انتقادات را داشته باشند.
نتایج هم ملموس است، حداقل در مورد گیلان می‌توانم مثال بزنم. ما دو سال پیش قراردادی در نمایشگاه داشتیم به ارزش 5/4 میلیارد تومان. با آن قرارداد در فومن، دستگاه‌ها ساخته شد، الان یک کارخانه شده با یک سوم قیمت که از چین برآورد هزینه کرده بودیم، در مورد تولید خمیر کاغذ و این‌ها همه مستند است. یعنی باید سه برابر پول می‌دادیم، ارز می دادیم، نمی‌گویم این کار یک کار ایده آل و بی‌نقص است چون بعضی فکر می‌کنند کار باید کامل و بی‌نقص باشد. اما در ارتباط با این فناوری نشان دادیم که خودمان توانمند هستیم. بعضی‌ها فکر می‌کنند هر چیزی که فناوری هست باید کامل باشد.
قبول دارید گاهی تعهدات و قراردادهایی انجام و یا کلنگی زده می شود ولی بعد نه تنها به ظرفیت واقعی نمی‌رسد بلکه حتی در حد ظرفیت اسمی اولیه هم، تولید انجام نمی‌شود؟ الان کارخانه های بزرگ در کشور داریم که به دلیل مشکلات اقتصادی خوابیده‌اند و یا پروژه های نیمه کاره زیادی هم وجود دارند.
بله، درست است، البته نمی‌خواهیم چنین مشکلاتی را زیاد کنیم، اما توجه کنید راه‌اندازی این کارخانه مهم که کار جدیدی هم هست در چه شرایطی است، اگر به شرایط انجام کار دقت نشود سیگنال غلط داده می‌شود. ما توانستیم ماشین تولید خمیر کاغذ را در داخل کشور ساخته و به فناوری‌اش دست پیدا کنیم و نیاز نداشته باشیم این فناوری را از خارج وارد کنیم. البته نمی گوییم این کار بدون عیب است، خیر، ولی نباید کل کار را زیر سوال برد. مثلا سال پیش همان‌طور که در اخبار دیدیم ناسا موشکی را طراحی کرد، و طبیعتا محاسبات زیادی انجام داد، اما پس از چند ثانیه جلوی چشم همه موشک در هوا در همان لحظات اول منفجر شد. حال آیا باید کل این کار را زیر سوال ببریم؟
خب درصدی از خطا در هر کاری وجود دارد.
بله، اما الان همان طرح و قرارداد و راه‌اندازی کارخانه تولید خمیر در فومن منجر به عقد قرارداد دیگری به ارزش 15 میلیارد تومان با گرگان شد. چون آن ها از گلستان آمدند و کار را از نزدیک دیدند و همچنین مذاکرات ایجاد طرح بزرگ دیگری در همین ارتباط با خوزستان در حال انجام است و طرف قرارداد هم بخش خصوصی است.
بعضی ها می گویند شاخص تی.آر.ال یعنی سطح آمادگی فناوری که از سال قبل برای پذیرش طرح ها در نمایشگاه فن بازار لحاظ شد تا حدی گنگ و نامفهوم به نظر می رسد، لطفا در این مورد توضیح بفرمایید.
این شاخص از فن بازار سال قبل برای حضور طرح ها در نمایشگاه لحاظ شد که اتفاقا اقدام بسیار خوبی بوده است و امسال هم با جدیت بیشتر پیگیری شد.هدف از این شاخص این است که فرآیند تجاری سازی و کسب اعتماد سرمایه گذاران خطر پذیر با یک مدل و قاعده بین المللی انجام و از پراکنده کاری جلو گیری شود. کار آسانی نیست، اما وزارت علوم تصمیم گرفته تا آن را اجرایی کند. معاون محترم وزیر و سایر مطلعین و صاحب نظران هم به شدت آن را تایید کرده اند و این هم از افتخارات پارک گیلان است که شروع کننده این کار بود و نرم افزار آن را یکی از شرکت های مستقردر پارک گیلان طراحی و دو سال پیاپی به صورت عملیاتی مورد استفاده قرار گرفت که جای تقدیر و تشکردارد.
سال 95 چه قراردادهایی در فن بازار داشته‌اید؟
قراردادهای امسال حدود 77 میلیارد تومان بود که از این رقم حدود 5/15 میلیارد تومان قرارداد مربوط به گیلان است. قراردادها نیز همگی از سوی مراکز معتبر و شهرک‌های صنعتی از جمله اصفهان، دانشگاه صنعتی شریف، پژوهشگاه شیمی و... منعقد شده، یعنی انعقاد قراردادها از طرف یک جای کوچک نبوده است.
بودجه پارک علم و فناوری گیلان در سال 95 چه‌قدر بوده است؟ و آیا تاکنون کامل تخصیص پیدا کرد؟
کل اعتبارات ما حدود 7 میلیارد تومان در سال 95 بوده است اعم از تعمیر و تجهیز، جاری و عمرانی و سایر منابع حقوق و دستمزد. اما در بخش عمرانی مشکل داریم. چون تا الان بجز مبلغ اخیر برای خرید زمین اعتبارات عمرانی تخصیص داده نشده که البته یک موضوع سراسری است. پس دقت بفرمایید که در مقایسه با بودجه‌های بسیار کلان بعضی جاها، بودجه زیادی نداریم. بعد به ما می‌گویند که جای دیگر مثلا این قدر ساخت و ساز داشت خب ما با توجه به بودجه‌ای که داریم باید حرکت کنیم.
بودجه جاری ما حدود 2 میلیارد و چهارصد میلیون تومان است. از مجموع جاری بالغ بر 5/42 درصد را برای حمایت از شرکت‌هایمان گذاشتیم. که البته این طبق الزامات هیات امنا است. چون ستاد حدالمقدور باید کوچک باشد و عمده منابع به طرف شرکت‌ها برود. و از این لحاظ در «منطقه یک فناوری» که شامل گیلان، آذربایجان، قزوین و اردبیل است بالاترین تخصیص از جاری برای شرکت‌های فناور را ما داشته‌ایم. ضمن اینکه ابلاغ اعتباراتمان را نیز به سمت شرکت‌ها سوق دادیم.
بالاترین سقف وامی که می‌توانید به شرکت‌هایتان بدهید چه رقمی است؟
صد میلیون تومان
آیا برای دریافت تسهیلات 100 میلیون تومانی، شرکت حتما باید دانش‌بنیان باشد یا به شرکت فناور تعلق می‌گیرد؟
خیر، شرکت فناور هم می‌تواند دریافت کند که تا این سقف وام فراوان داشتیم. وقتی هم که دانش‌بنیان شدند مشمول تسهیلات بیشتری می شوند.
خیلی از افرادی که در حوزه نوآوری و فناوری فعال هستند یا اختراعاتی دارند و می خواهند تجاری سازی کنند از این که نمی‌توانند گاه وامی از پارک علم و فناوری دریافت کنند گله‌مند و یا از بروکراسی اداری دلخور هستند. آیا نمی شود این پروسه آسان تر باشد؟
بههرحال ما اعتبارات دولتی را داریم پرداخت می‌کنیم که حد و حدودی دارد. باید تضمین هم بگیریم. مشکلی که الان داریم این است که برخی از شرکت‌ها وام گرفتند ولی نتوانستند به موقع اقساط‌شان را پرداخت کنند. دیوان محاسبات هم در این مورد ایراد گرفته است.
آقای دکتر این شرکت‌هایی که قادر نبودند اقساط را به موقع بازپرداخت کنند آیا در حیطه کاری خود فعالیت کردند یا پول را جای دیگری هزینه کردند؟
در حوزه کاری خودشان فعالیت کردند، ولی بعضی‌ها به دلیل وضع و اوضاع اقتصادی نتوانستند موفق بشوند.
آیا به این افراد دیرکرد بانکی هم تعلق می‌گیرد؟
خیر، البته ما دو جور پرداخت داریم. یک مدل پولی را پرداخت می‌کنیم که بعد از انتهای دوره مرکز رشد باید به تدریج بازپرداخت کنند و مدل دیگر پرداخت یک‌جا و بازپرداخت یک‌جا است.
در چه فاصله زمانی؟
نه ماه تا یک سال، مثلا مدیر شرکتی می‌آید و می‌گوید من قراردادی با جای دیگری بستم و برای شروع کار نیاز به اعتبار سرمایه در گردش دارم تا کارهای اولیه را تدارک ببینم، ما آن اعتبار را تامین می‌کنیم ولی با این شرط که چون قرارداد دارد بلافاصله پس از اخذ وجه قرارداد، پول را به پارک برگرداند. بعضی از این افراد ممکن است علیرغم اجرایی شدن قراردادشان، سر موقع پول را به پارک علم بازپرداخت نکنند، که این موضوع در شورای فناوری مطرح شد و قرار شد کسانی که پرداخت را چند ماه به تعویق می‌اندازند به ازای هر ماه یک درصد هزینه دیرکرد را بپردازند که البته این از سال قبل اجرایی شد ولی باز هم ما با شرکت‌ها همکاری کردیم و برایشان اعمال نکردیم چون تمام تلاش‌ما حمایت از شرکت‌هاست.
معمولا بودجه‌ای که برای پارک علم و فناوری استان‌ها مصوب می‌شود با توجه به چه شاخص‌هایی است؟ مثلا به تعداد شرکت‌های مستقر در پارک، وسعت اراضی در اختیار، پروژه‌های عمرانی و یا قراردادهای منعقده بستگی دارد؟
بله، همینطور است.
پس با توجه به این که گفتید در حال حاضر زمینی قرار است به پارک علم و فناوری گیلان اختصاص یابد امکان افزایش بودجه پارک هم وجود دارد، درست است؟
بله، البته اول باید به سازمان برنامه و بودجه مراجعه کنیم تا برای پروژه کد بگیریم که امیدواریم همشهریان ما در سازمان برنامه و بودجه به ما کمک کنند.
برای آماده کردن زیر ساخت و تجهیز آنجا آیا نیاز است که سرمایه‌گذاران بخش خصوصی مشارکت کنند یا به عهده دولت است؟
ما مثل بخش دولتی نیستیم، قرار نیست آنجا را از آغاز تا انتها با بودجه دولتی پیش ببریم. برنامه ما این است که آنجا یک اکوسیستم خوب و جذاب را طراحی کنیم. یعنی کسی که آنجا ورود می‌کند به معنای واقعی پارک باشد. پس باید وسایل رفاهی هم پیش‌بینی بکنیم تا شرکتی که آنجا مستقر می‌شود و می‌خواهد روزی 15 – 14 ساعت کار بکند فضایی هم برای سلامتی و تعادل روحی و استراحت و ورزش باشد. الان طرح‌ها و مراجعانی داریم که ابداعاتی دارند ولی به‌خاطر محدودیت جا نتوانسته‌اند در پارک مستقر شوند. به تازگی یکی از شرکت‌های ما نیز با چهار محصول خود به عنوان یک شرکت دانش‌بنیان شناخته شد. در بلند مدت هم برای استقرار شرکت‌های خارجی برنامه هایی خواهیم داشت. از جمله کشورهای حاشیه دریای خزر، و این جزو ماموریت ماست. در پارک های دیگر از جمله اصفهان و پردیس نیز همین کار انجام می شود.
البته روند دانش‌بنیان شدن را هم که خودتان مستحضر هستید مسیر راحتی نیست و گاه شرکت‌ها برای رسیدن به آن مرحله با موانعی روبه‌رو می‌شوند. و این در حالی است که مثلا می‌خواهیم علم و فناوری را توسعه بدهیم و شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتری داشته باشیم و تجاری‌سازی کنیم.
خب در این زمینه قانون وجود دارد که با توجه به آن آیین‌نامه‌ای نوشته شده، البته بعضا کج‌سلیقه‌گی‌هایی هم اتفاق می‌افتد، به عنوان مثال گاه ممکن است کسی که برای ارزیابی شرکت می‌آید یا اساسا در ارتباط با موضوع مسلط نباشد و یا خدای ناکرده برخی از فعل و انفعالات دیگری منظور نظر باشد که باید جلوی این کار را بگیریم. شخص من در ارتباط با چنین قضایایی به شدت حساس هستم و چنانچه کسی حتی فقط حرف کوچکی در این مورد بزند که تبدیل به فساد شود من به شدت با وی برخورد خواهم کرد. در محیط ما و بین همکاران، همه اخلاق مرا می‌دانند.
به طور یقین مسایل حاشیه‌ای، در روند واقعی دانش‌بنیان شدن یا دانش‌بنیان نشدن شرکت‌ها تاثیرگذار است و ممکن است حقی ضایع شود.
بله، متاسفانه گاه شنیده می‌شود که افرادی برای بازدید و ارزیابی شرکت‌هایی آمده‌اند ولی فعل و انفعالاتی در حال رخ دادن است! من هم با این افراد خیلی شفاف و صریح صحبت می کنم. به‌هر حال هر موضوعی ممکن است ضایعاتی هم داشته باشد که باید حواسمان جمع باشد، تا در محیط علم، آلودگی و دلال‌بازی به وجود نیاید. اما از طرف دیگر برخی هم انتظار دارند که وقتی می‌گویند دانش‌بنیان هستند ما سریع بپذیریم، که این‌طور نمی‌شود. بالاخره یک قاعده‌ای باید وجود داشته باشد. به علاوه برخی از همکاران ما از جمله اعضای هیات علمی برایشان سخت است که فرم‌های مربوطه را تکمیل کنند. بعد انتظار دارند و می‌گویند چون ما عضو هیات علمی هستیم باید بدون تحقیق و طی مراحل ما را بپذیرند، که این با هیچ عقل و منطقی امکان‌پذیر نیست. چون وقتی فرد ادعایی می‌کند باید آن را اثبات کند، گاهی با نوشتن، گاهی با ارایه محصول یا فرمول و نظایر آن.
اعتبار پیشنهادی برای پارک علم و فناوری در بودجه 96 چه‌قدر است؟
آنچه که ما تا الان خبر داریم حدود 20 درصد در سرجمع افزایش خواهیم داشت که در کشور نیز تقریبا همین میزان است. به ندرت ممکن است در بعضی جاها به جهت این که ممکن است نوپا باشند این میزان تغییر بکند. البته با توجه به واگذاری زمین، انتظار داریم نگاه ویژه‌ای به پارک گیلان وجود داشته باشد.
در برنامه ششم توسعه چه دورنمایی برای حوزه علم و فناوری دیده شده است؟ قرار است به کجا برسیم؟
مهمترین نگرشی که در ارتباط با برنامه ششم توسعه وجود داشت بحث پیاده‌سازی اقتصاد مقاومتی بوده. ما در بررسی اقتصاد مقاومتی به این مطلب می‌رسیم که برای تحقق اقتصاد مقاومتی، حتما باید دانش‌بنیان بشویم و هر چیز دیگر شعاری بیش نخواهد بود. با اقتصاد مقاومتی می‌توانیم از تکانه‌های بیرونی مصون بمانیم. اما این چه زمانی اتفاق می‌افتد؟ زمانی که مبتنی بر عقل و فکر و اندیشه باشد. به عبارت دیگر مغز افزار باشد. به همین علت در برنامه ششم روی این قضیه تاکید شده. البته روی کاغذ، اما اینکه در اجرا کار چه‌طور پیش برود، نمی‌دانم. بههرحال ما برنامه چهارم و پنجم را هم داشتیم و خیلی کارها قرار بود اتفاق بیفتد.
در برنامه ششم پیش بینی شده که چند درصد از اقتصاد کشور روی بحث فناوری بچرخد و یا چه میزان صادرات در این بخش پیش‌بینی شده است؟
در چشم انداز 1404، باید 20 درصد جی . دی . پی از محل علم و فناوری باشد.
و الان این میزان چه رقمی است؟
الان حدود 5 تا 6 درصد است.
پس فاصله کنونی تا رسیدن به نقطه ایده‌آل، فاصله کمی نیست. همان‌طور که می‌گوییم باید به رشد بالای هشت درصد برسیم. اما چه‌طور و چگونه به روشنی معلوم نیست.
بله، درست است. رسیدن به رشد بالای هشت درصد هم باید با افزایش کارایی و افزایش راندمان اتفاق بیفتد که آن هم از طریق علم و فناوری است و راه دیگری نیست. به عنوان مثال الان در حوزه صنعت و کشاورزی، اگر با همین وضع سنتی ادامه دهیم راندمان بالا نیست و قدرت رقابت هم نداریم.
به نظر شما اقتصاد ما بیمار هست یا نه؟
قطعا هست.
پس شرایطی را که روی کاغذ پیش‌بینی می‌کنیم آیا میزان افزایش و رشد در یک بستر نرمال نیست؟ حال که اقتصاد ما بیمار است، یعنی بستر و زمینه فعلی، طبیعی نیست آیا می‌توان به پیش‌بینی‌های روی کاغذ دلخوش بود و یا فقط باید در حد همان کاغذ و نوشته در موردش صحبت کرد؟
خب، دیگران هم شرایطی مثل ما داشتند، اما برنامه‌ریزی و با جدیت بیشتر کار کردند. مگر کره پنجاه سال پیش چه وضعیتی داشت؟ چیزی شبیه ما بود. ما با هم شروع کردیم، آنها برنامه‌ریزی کردند و انجام دادند شدند کره. ولی ما برنامه‌ریزی کردیم اما اجرا نکردیم.
و این شیوه متاسفانه هنوز ادامه دارد. باز هم حرف می‌زنیم، برنامه‌ریزی می‌کنیم ولی در اجرا همچنان عقب هستیم.
سال 1378 زمان دولت اصلاحات آقای جهانگیری که الان معاون رییس جمهور هستند آن موقع وزیر اقتصاد بودند، سفارش داده بودند به یونیدو تا تحقیق کنند که چرا صنایع و محصولات ما قدرت رقابت ندارند؟ در تحقیقی که آنها انجام دادند و یک کتاب حدود 500 صفحه ای بود در نهایت سه جمله نتیجه اخذ شد و آن اینکه (1) مدیریت ما علمی نیست (2) اقتصاد ما علمی نیست (3) در سامانه علم و فناوری ما هماهنگی نیست.
یعنی هر کس کار خودش را می‌کند!
متاسفانه بله، این داستان ماست.
از این مدل تحقیق و بدست آمدن این نتایج آیا تغییری در روال کار حاصل شد؟ آیا تلاش شد کارها بهبود پیدا کند؟
این ایراد با شدت و ضعف در دوره‌های مختلف وجود داشته است. زمانی کسی می‌آید و می‌گوید من اصلا فلان برنامه را قبول ندارم و این باعث می‌شود چندین سال برنامه‌ای بدون اجرا باقی بماند. گاه یکی می‌آید و می‌گوید «من فلان شخص را قبول ندارم» و الی آخر. اما مسایل علمی، مسایل توسعه‌ای و پیشرفت و چارچوب کل کشور که باید انقلاب مصون بماند و نظایر آن که نباید سلیقه‌ای دیده شود، بلکه نیاز به اجماع است. ما تا زمانی که داخل کشور به حد کافی قوی نباشیم نمی‌توانیم مصون بمانیم. تا زمانی که از نظر اقتصادی نتوانیم روی پا خود بایستیم همواره در معرض تهدید هستیم. غذا، آب، محیط زیست و اشتغال جزو مسایلی است که می‌تواند یک کشور را متلاشی کند. و باید برای این مسایل به‌طور اصولی فکر بشود. من زمانی در استانداری، چندین سال پیش با حضور استاندار وقت گفتم: اگر این کارها را بکنیم مطابق این نرم‌های بین‌المللی این منافع را خواهد داشت. اما ایشان گفت: «من این چیزها را قبول ندارم.» من به ایشان گفتم حرف‌هایی را که می‌گویم براساس این رفرنس‌هاست. حال شما که قبول ندارید رفرنس شما چیست؟ اما جواب ندادند. در حالی که ما باید با هم اصولی صحبت و براساس رفرنس پیشنهادمان را توجیه کنیم و برای موافقت یا مخالفت‌مان دلیل منطقی و علمی ارایه بدهیم. در غیر این‌صورت اعمال نظر شخصی بدون دلیل منطقی فایده‌ای ندارد.
ارتباط پارک علم گیلان با صنایع استان چه‌طور است؟ آیا شده آنها برای رفع مشکلی به پارک مراجعه کنند؟
خوشبختانه این ارتباط و تعامل در حال افزایش است. در حال حاضر هم با سازمان صنعت، معدن و تجارت، خانه صنعت، معدن، تجارت و اتاق بازرگانی، صنعت و معدن و کشاورزی روابط و همکاری های خوبی داریم و تمام تلاش ما این است که این روابط به صورت سیستمی و منتج به نتایج ملموس برای توسعه صنایع دانش بنیان شود.
آیا تاکنون برای حل مشکلات استان از جمله برای کاهش مشکلات زیست محیطی از طرف شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور پارک علم گیلان طرح‌هایی ارایه شده است؟
اساسا از جمله وظایف پارک های علم و فناوری توجه به اولویت های منطقه محل فعالیت است. با توجه به این که استان گیلان یک استان کشاورزی است بنابراین به صورت طبیعی برخی از طرح های پارک در استان مرتبط با موضوعات کشاورزی است. اما در عین حال از فناوری های دیگر، خصوصا High-Tech نیز غافل نبوده ودر حال حاضر نیز طرح هایی در حد ملی و بین المللی در حال اجرا و مرحله تجاری سازی هستند، مانند نانو فناوری، زیست فناوری، فناوری اطلاعات، مگا ترونیک، الکترونیک،کیت های تشخیص دامپزشکی، صنایع آب و فاضلاب و غیره.
پارک علم گیلان در حوزه کشاورزی و شیلات و آبزیان چه اقدامات و نوآوری داشته است؟
برای تولید بذر که از جمله فناوری های با ارزش اقتصادی بالا می باشد، ماشین آلات مورد نیاز مزارع برنج، انواع خشک کن های مورد نیاز برنج، استاندارد سازی برنج، تولید جلبک برای نیازهای آبزی پروری، پرورش ماهی در سیلوهای عمودی برای استفاده بهینه از فضا و صرفه جویی در آب، صنایع مرتبط با صنعت چای و صنایع مرتبط با کشاورزی کار کرده ایم.
آیا طرح‌های نوآور و فناورانه نیز مانند تولید مقاله و پایان‌نامه و تحقیق در آرشیو کتابخانه‌ها خاک می‌خورند و یا صاحبانشان قادر هستند سرمایه‌گذاران را برای تولید انبوه مجاب کنند؟
ببینید در پارک های علم و فناوری طرح و ایده باید از طرف صاحب و ارایه دهنده آن به پارک عرضه شود. اگر طرح ارایه شده دارای توجیهات علمی و اقتصادی بوده و تیم کاری مرتبط داشته باشد، اساسا دلیلی برای توقف و خاک خوردن نداشته و به سرعت در فرآیند اجرایی قرار می گیرد. البته در جریان اجرایی شدن قابلیت های مجری و میزان آمادگی فناوری آن بسیار مهم بوده و می تواند در موفقیت آن تاثیر فراوانی داشته باشد.
جایگاه علوم انسانی در پارک علم و فناوری کجاست؟ اصولا آیا می‌توان با شاخص‌های مرسوم در فناوری و نگاه سخت‌افزاری، طرح‌های علوم انسانی را ارزیابی کرد؟
متاسفانه این جایگاه هنوز به درستی ساماندهی نشده است. البته اقداماتی در حال انجام است. چون شاخص های سنجش در این حوزه باید متفاوت باشد.
اصولا ثبت ایده در حوزه علوم انسانی با محوریت کسب و کار چگونه است؟ چرا در بعضی از استان‌ها این بخش در پارک علم و فناوری فعال شده ولی در گیلان نه؟
ثبت ایده در حوزه علوم انسانی با علوم دیگر تفاوت هایی دارد، اما این گونه نیست که غیر ممکن باشد. در حال حاضر در استان های قم،اصفهان و یزد کارهایی در این زمینه انجام شده که مهمترین دلیل آن وجود نیروی انسانی آماده و ایده های قابل قبول است. ما هم امیدواریم در گیلان صاحب نظران و اندیشمندان گیلانی در حوزه علوم انسانی فعال تر شده و ایده های خود را برای تجاری سازی ارایه کنند.ما آمادگی پذیرش آنها را داریم.
چرا در گیلان هنوز صندوق نوآوری و شکوفایی راه‌اندازی نشده است؟
کارهای آن انجام شده و انشاالله به زودی صندوق نوآوری و شکوفایی در گیلان هم راه اندازی می شود. مشکل کوچکی در تامین 51 درصد مشارکت بخش خصوصی وجود داشت که در حال رفع آن هستیم.
چه تعداد شرکت‌دانش‌بنیان و چه تعداد شرکت فناور در گیلان داریم و کلا چند نفر در این حوزه اشتغال دارند؟
تا بهمن ماه سال 95 تعداد شرکت های دانش بنیان استان 52 واحد بوده که عمدتا در پارک مستقر هستند. البته تعدادی هم در نوبت ارزیابی هستند که امید واریم با پذیرش آنها تعداد شر کت ها تا پایان سال افزایش یابد. بر اساس تصمیماتی که در کارگروه توسعه شرکت های دانش بنیان گرفته شده، دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و اجرایی و صنعت، معدن و تجارت استان هم تعهداتی دارند که امیدواریم با اجرایی شدن آن ها به نتایج خوبی در استان دست پیدا کنیم.
با این که شما به اتفاق همکارانتان طی این مدت فعالیت خوبی داشته اید اما منتقدان، نقد دیگری هم دارند. یعنی ریاست شما در پارک علم و فناوری گیلان از بدو راه‌اندازی تا الان که حدود 14 – 13 سال است، موافقان و مخالفانی را در پی داشته است. نظر خود شما در این مورد چیست؟
چون موضوع فوق در مورد شخص اینجانب است شاید صحبت در این مورد جالب نباشد، اما چون مطرح کردید عرض می کنم که مدیریت در مراکز علم و فناوری با مدیریت در مراکز اجرایی تفاوت داشته و روش و الگوی خاص خود را دارد. بر اساس مستندات موجود بسیاری از دانشگاه های معروف و مطرح دنیا و یا مراکز بزرگ، طی صد سال فقط سه یا چهار رییس عوض کرده اند. یعنی این یک قاعده و موضوع پذیرفته شده است که جابه جایی مدیر یک مرکز علمی و فناوری با نگرش های رایج که عمدتا ریشه سیاسی دارد به نفع توسعه علمی و اقتصاد دانش بنیان نبوده و باید قاعده خاص آن اجرا شود. اینکه این قاعده چیست و مبانی آن کدامند بحث مفصلی دارد که در وقت محدود امکان طرح آن نیست. نکته دیگر این که فرمودید مخالفانی وجود دارد(موافقان که بحثی ندارد)، بسیار خب حق هر منتقدی است که نظر خود و دلایل مخالفت را بیان کند. اما اینجانب عرض می کنم که ادامه کار نظر و خواست شخصی من نبوده (البته خدمت به ملت شریف ایران و مردم عزیز گیلان را از نعمات الهی و افتخار خود می دانم) و خواست همکاران، مدیران شرکت های فناور،نظر مسئولین محترم وزارتی، استانی و نمایند گان محترم مجلس شورای اسلامی بوده که در هر دوره به صور مختلف نسبت به این حقیر ابراز محبت نموده و اینگونه تشخیص دادند که می توانم برای توسعه علم و فناوری استان مفید باشم. اساسا اینجانب برای خود حقی قائل نبوده و داعیه ای ندارم. اگر هم کاری انجام می دهم آن را وظیفه خود می دانم. انشاالله خداوند توفیق خدمت صادقانه به همه ما عنایت فرماید.
برخی افراد در مورد برگزاری جلسات کامستک (گردهمایی پارک‌های علم و فناوری کشورهای اسلامی) انتقاداتی دارند و می گویند که این نشست‌ها کارکرد زیادی برای توسعه فناوری در کشورمان ندارد، نظر شما چیست؟
موضوع دیپلماسی علم و فناوری یک موضوع و نظر شخصی نیست. اولا در نقشه علمی کشور تاکید شده و ثانیا از توصیه های ویژه و مکرر مقام معظم رهبری است که خصوصا باید ارتباطات علمی و فناوری با کشورهای اسلامی گسترش یابد. شبکه پارک های علم و فناوری هم بر مبنای چنین راهبردی در حال انجام وظیفه است. اما تحقق اهداف نیز مراحلی داشته و مستلزم ایجاد ارتباطات و زیرساخت های مورد نیاز است. در گام اول با هماهنگی کامستک و بانک توسعه اسلامی موضوع توانمند سازی مدیران پارک های علم و فناوری و مراکز رشد و نوآوری کشورهای اسلامی هدف گذاری شده که تاکنون چهار دوره آن در سال های 2015 و 2016 با موفقیت انجام شده و برای سال 2017 هم برنامه ریزی لازم انجام شده است. نکته جالب اینکه بانک توسعه اسلامی از برگزاری و نتایج برنامه ها بسیار تعریف کرده و آن را بالاتر از انتظار ارزیابی نمود. حال باز باید ببینیم که انتقاد شخص منتقد چیست و حول چه محوری است. در گام بعدی اخذ مجوز تاسیس فن بازار کشورهای اسلامی با محوریت شبکه پارک های علم و فناوری کشورهای اسلامی است که موضوع آن در آخرین مجمع عمومی کامستک (که هیات اعزامی از جمهوری اسلامی ایران از جمله اینجانب نیز در آن حضورداشته ام) علیرغم کار شکنی ها و مخالفت های عربستان سعودی و برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس به تصویب رسیده و مطالعه امکان سنجی آن هم به دبیرخانه شبکه پارک های کشورهای اسلامی مستقردر گیلان وا گذار شد، که به انجام رسیده و انشاالله مراحل اجرایی آن با ایجاد زیر ساخت های لازم آغاز خواهد شد. باید توجه داشته باشیم که یک کار در حوزه علم و فناوری، آن هم در سطح بین المللی روش و مراحل خاصی دارد که لاجرم باید آن ها را طی کرد.
ارتباط پارک علم و فناوری گیلان با منطقه آزاد انزلی چه‌طور است؟
بسیار خوب، ما برنامه های مفصلی برای گسترش فعالیت ها داریم. نکته با اهمیت دیگر این که این ارتباط در حال حاضر به عنوان یک الگوی مناسب در جاهای مختلف بیان شده و دیگران هم تقاضای اجرای آن را دارند. سال گذشته اولین فن بازار فناوری های منتخب کشور را در منطقه آزاد برگزار کردیم. با مساعدت رییس محترم منطقه آزاد استقرار یک شرکت فناور برای تولید محصولات دانش بنیان با ظرفیت صادرات تسهیل و تسریع شد. به علاوه موضوع کنسرسیوم شرکت های دانش بنیان برای صادرات هم در منطقه آزاد ثبت شده که امیدوارم با رفع مشکلات تامین اعتبارآن توسط صندوق نوآوری و شکوفایی مرکز صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان در منطقه آزاد راه اندازی شود.
صادرات محصولات دانش‌بنیان کشور چه‌قدر است و چه میزان از آن به گیلان اختصاص دارد؟ و این صادارت به کدام کشورهاست؟
در سال 95 برای حدود 900 هزار دلار صادرات قرار داد منعقد شده است. البته می دانید که صادرات این نوع محصولات به سادگی موارد دیگر نبوده و رقبای ما کشورهای توسعه یافته و پیشرفته هستند،ولی ما اصرار داریم که از همه ظرفیت ها برای گسترش صادرات استفاده کنیم.
از یک درصد اعتبارات تولید ناخالص ملی که قرار بود به پارک‌های علم و فناوری اختصاص یابد، به گیلان چه رقمی رسیده است؟
البته فقط اختصاص به پارک ها و مراکز رشد نداشته و منظور حوزه علم و فناوری است که در حال حاضر حدود نیم در صد است. بدیهی است به هر میزان که تحقق یابد پارک گیلان هم از آن برخوردار خواهد شد. هرچند در چنین مواردی نقش نمایندگان محترم مجلس بسیار کلیدی بوده و من امیدوارم که نمایند گان گیلان مانند گذشته پارک علم و فناوری گیلان را مورد عنایت قرار داده و رقم قابل قبولی از اعتبارات را برای همه مراکز علمی و فناوری، از جمله پارگ گیلان منظور نمایند.
و چند سوال دیگر، با توجه به مسئولیت هایی که دارید، آخرین کتابی که خواندید کی و چی بوده است؟
کتاب هایی که می خوانم بیشتنر در حوزه کاری و رشته دانشگاهی خودم است. اما از کتاب های غیر رشته تخصصی کتاب" استاد عشق" که شرح خاطرات و زندگی پرو فسور حسابی است و کتاب دیگر " اقتدار گرایی ایرانی در عهد قاجار" را به تازگی خواندم. البته هر روز بجز چند نشریه استانی، چند روزنامه سراسری را هم مطالعه می کنم.
برای تعطیلات نوروز چه برنامه‌ای دارید؟
انشاالله باتفاق خانواده برنامه سفر داریم. برای همه هموطنان و به ویژه مردم عزیز و شریف گیلان آرزوی سالی سر شار از نعمات الهی، کامیابی، بهروزی و سلامتی دارم.
از توضیحاتی که دادید متشکرم. در خاتمه بفرمایید معمولا همکارانتان را چه‌طور تشویق می‌کنید؟
تلاش من این است که حتی المقدور با همکاران ارتباط عاطفی برقرار نموده و مشکل آنها را مشکل خود بدانم، که این موضوع در واقع سبب می شود تا خارج از موضوعات رایج رییسی و مرئوسی با آن ها همراهی نمایم. به علاوه در حد مقدورات و قانون از تشویق های مادی نیز استفاده کرده و تلاش می کنم که در هر فعالیت و کار انجام شده تشکر و قدردانی از همکاران را انجام دهم که امیدوارم مورد قبول آنها واقع شده و رضایت خداوند تبارک و تعالی جلب شود. انشاالله
رقیه ابراهیم زاده اصلی
مسئولیت های پارک علم و فناوری گیلان
ریاست کمیته راهبری خدمات الکترونیکی استان گیلان
ریاست شورای اجرایی و مسئول دبیرخانه فن بازار جمهوری اسلامی ایران و برگزاری سه فن بازار تاکنون
استقرار دبیرخانه شبکه پارک های علم و فناوری کشورهای اسلامی
میزبان اولین جلسه مجمع عمومی دبیرخانه شبکه پارک های علم و فناوری کشورهای اسلامی
ریاست دبیرخانه هیات اجرایی منابع انسانی اعضای غیر هیات علمی پارک های علم و فناوری مناطق ۱و ۳و ۵ کشور
تدوین سند راهبردی فناوری اطلاعات و ارتباطات استان گیلان
مطالعه طرح راه اندازی فن بازار جمهوری اسلامی ایران
همکاری با سازمان های اجرایی و شرکت های دولتی در رابطه با اجرای طرح های تحقیقاتی مورد نیاز آنان
