5 آبان 00 - 00:08  | 857 بازدید

گیلان فردا-شهلا ابراهیم زاده اصلی- به اعتقاد کارشناسان داده‌های آماری بنیادی‌ترین اصل برای برنامه‌ریزی است و برنامه‌ریزی اساسی‌ترین ویژگی برای مدیریت قلمداد می‌شود. سه حلقه آمار و اطلاعات، برنامه‌ریزی و مدیریت از حلقه‌های توسعه به شمار می‌آیند و میزان توسعه یافتگی کشورها با کیفیت آمار و بهنگام بودن اطلاعات تولید شده، ارتباطی تنگاتنگ دارد.

معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان در خصوص شعار «ورود به قرن جدید با حکمرانی داده ها» می گوید:«در شیوه جدید مبتنی بر ثبتی مبنا بودن آمار و اطلاعات به جای مراجعه به خانوارها و کارگاه‌ها، اطلاعات مورد نیاز از طریق اتصال به پایگاه های داده‌ای و آماری و دسترسی به ریز داده های دستگاه های اجرایی فراهم خواهد شد». وی اضافه می کند:«شیوه ثبتی مبنا منجر به افزایش بهره‌وری، ایجاد ارزش افزوده بیشتر، تولید آمارهای بهنگام و با کیفیت تر در اقتصاد کشور با استفاده از اطلاعات و ریز داده های دستگاه های اجرایی نسبت به شیوه کلاسیک و سنتی می شود لذا حرکت به این سو باعث برخورداری نظام آماری ایران از موقعیت مطلوب و ممتاز در آمارهای ثبتی همسو با کشورهای پیشرو خواهد شد...»

اما گاهی متاسفانه بسیاری از برنامه ریزی ها یا بر پایه اطلاعات درست شکل نمی گیرد و یا در اجرا ابتر می ماند! امید که دولتمردان با دقت در مفاهیم و پیام هایی که در داده ها مستتر هستند جلوی پیامدهای ناشی از بی توجهی به بسیاری از هشدارها و مسایل اجتماعی و اقتصادی را گرفته و بر مشکلات مختلف فایق شوند، از جمله بر تورم لجام گسیخته افسار زنند!

به مناسبت اول آبان روز جهانی آمار و برنامه ریزی با آقای وحید طیفوری، معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان گیلان گفت و گو کردیم. ضمن اعلام این خبر که ایشان از سوی آقای دکتر جواد حسین زاده، رییس مرکز آمار ایران به عنوان معاون آمار و اطلاعات برتر  برای روز آمار و برنامه ریزی 1400 انتخاب شده اند، متن گفت و گو در ادامه به نظرتان می رسد:

-آقای طیفوری امسال به مناسبت روز آمار چه برنامه هایی دارد؟

ضمن تبریک روز آمار و برنامه‌ریزی و تقدیر و تشکر از فعالان و کنشگران حوزه آماری، اطلاعات مکانی و برنامه ریزی اعم از کارشناسان، آمارگیران و سایر دست‌اندرکاران آماری به ویژه همکارانم در معاونت آمار و اطلاعات سازمان که در شرایط کرونا کار دشوار تهیه، تولید و انتشار آمارها را به عهده دارند باید بگویم ما هر ساله همایش گرامیداشت روز آمار و برنامه ریزی و مناسبت های مرتبط را به صورت گسترده  برگزار می کردیم، لیکن سال گذشته به دلیل همزمانی با گسترش بیماری کووید19 همایش به صورت محدودتر برگزار شد و امسال نیز به جهت رعایت پروتکل های بهداشتی روز پنجشنبه مورخ 6/8/1400 برنامه ای به صورت محدود در سازمان و با حضور همکاران سازمان برگزار خواهد شد.

- با توجه به شرایط موجود، کرونا تا چه حد بر انجام طرح های آماری تاثیر گذاشته است؟

طی دو سال گذشته بسیاری از کشورها در تهیه و انتشار آمارهای رسمی خود به‌دلیل شیوع ویروس کرونا دچار مشکلات و موانع فراوانی شده‌اند ولی خوشبختانه با همکاری خوب نیروهای مشارکت کننده در طرح های آماری و رابطین دستگاه های اجرایی استان‌ها، اجرای طرح های آماری و همچنین سایر فعالیت های آماری، به رغم مشکلات یاد شده بر اساس برنامه زمانی پیش بینی شده تا کنون انجام شده است.

- از روز آمار سال قبل تا روز آمار امسال چه برنامه ها و طرح هایی را در معاونت آمار و برنامه ریزی انجام دادید؟

حجم فعالیت های سال گذشته و سال جاری تا اول آبان ماه بسیار گسترده و حایز اهمیت بوده است. در مجموع اجرای 90 مورد طرح آماری در سال 1399 با به کارگیری بالغ بر 16000 نفر روز نیروی انسانی و پرسشگری از حدود 25000 واحد نمونه آماری(موردی-سالانه-فصلی) و همچنین اجرای 93 مورد طرح آماری تا آبان ماه سال جاری با به کارگیری بالغ بر 14000 نفر روز نیروی انسانی پرسشگری از حدود 24000 واحد نمونه آماری انجام شد.

-آیا آمارگیری تلفنی نیز توسط معاونت آمار سازمان انجام می شود؟

بله، با توجه به شیوع بیماری کرونا از سال گذشته با همکاری مرکز آمار ایران مرکز تلفن مرتبط با اجرای طرح های آماری Call Center با شماره 2121 در استان راه اندازی شد. به این طریق ضمن رعایت پروتکل های بهداشتی و صرفه جویی در هزینه، از توقف اجرای طرح های آماری پیشگیری شد.

-معمولا تهیه سالنامه ها و گزارش های آماری و حساب های منطقه‌ای نیز در همین معاونت انجام می شود؟

بله، تهیه و تدوین 122 گزارش بخش حساب های منطقه ای 1398 و بیش از یکصد گزارش مربوط به حساب تولید 1399 ، تهیه و تدوین 21 کتاب و گزارش یا نشریه تحلیلی آماری جهت ارایه تحلیل های آماری به مسئولان و انتشار مکتوب و الکترونیکی عمومی به کاربران و فرهنگ سازی از سوی معاونت آمار منتشر می شود. از جمله تهیه و تدوین آمار نامه و سالنامه آماری 1398- 1399 را به انجام رساندیم.  انتشار دو شماره از فصلنامه  تخصصی  نقشه و اطلاعات مکانی گیلان نیز از جمله این فعالیت هاست.

-در حوزه انتشار و جمع آوری آمار به صورت الکترونیکی چه اقداماتی صورت گرفته است؟

توسعه و به روز رسانی نرم افزار پایگاه اطلاعات آماری SDI.MPOGL.IR  با هدف دسترسی سریع کاربران به اطلاعات آماری، توسعه و به روز رسانی نرم افزار پایگاه اطلاعات آماری(ساوانا) SDB.MPOGL.IR با هدف جمع آوری و تولید الکترونیک اطلاعات با بیش از 500 کاربر و همچنین بهنگام سازی جداول سری زمانی بر اساس ساختار جدید در سامانه ساوانا از جمله اقداماتی بود که در بخش توسعه الکترونیکی انجام دادیم.

- در حوزه نقشه برداری آیا به روز آوری صورت گرفته است؟

در این بخش جلساتی با گروه کارشناسی کاربران نقشه و اطلاعات مکانی دستگاه های اجرایی برگزار کردیم و با سازمان نقشه برداری کشور در خصوص اولین پروژه پایلوت کشوری همسان رقومی شهر رشت Rasht Digital Twin همکاری داشته و بهنگام رسانی فایل جغرافیایی استان را نیز انجام دادیم. بعلاوه همکاری های موردی با سازمان نقشه برداری کشور در خصوص توسعه ایستگاه هایGNSS  داشتیم. البته انجام اقدامات و هماهنگی های لازم جهت راه اندازی زیر ساخت داده مکانی (SDI) و همچنین انجام هماهنگی های لازم در خصوص طرح و تصویب گروه کاری کاربران نقشه و اطلاعات مکانی در شورای برنامه ریزی و توسعه استان و برگزاری جلسه گروه کاری کاربران نقشه و اطلاعات مکانی از دیگر فعالیت های این بخش بوده است.

-اخیرا طرح آماری با موضوع شیلات در حال انجام است. لطفا کمی در این مورد توضیح بفرمایید.

طرح بهنگام سازی چارچوب مزارع پرورش آبزیان خوراکی به صورت سرشماری در سراسر کشور و با مراجعه به بیش از ١٥٠٠٠ مزرعه دارای فعالیت‌های تفریخ/ تکثیر/ پرورش آبزیان در حال اجرا است که در استان گیلان با بالاترین حجم به حداقل واحد مراجعه خواهد شد(8800). چون شناخت نحوه فعالیت و بازدهی این صنعت و برنامه‌ریزی برای افزایش تولید، افزایش بهره‌وری این بخش، وجود آمار و اطلاعات بهنگام، امری اجتناب ناپذیر است.

هدف از انجام این طرح که با استفاده از چارچوب سرشماری عمومی کشاورزی ١٣٩٣ به اجرا در آمد، گردآوری آمار و اطلاعات تفصیلی مورد نیاز برای برنامه‌ریزی در این بخش است. در این طرح اطلاعات گسترده‌ای در مورد فهرست نام و نشان مزارع پرورش آبزیان خوراکی کشور، اطلاعات مربوط به ظرفیت، تعداد و مساحت استخرهای این مزارع، اطلاعات مربوط به مقدار تولید محصولات مزارع پرورش آبزیان خوراکی و اطلاعات مورد نیاز حساب های ملی جمع‌آوری می‌شود.

همچنین همزمان با طرح بهنگام سازی چارچوب مزارع پرورش آبزیان خوراکی، طرح آمارگیری از فعالیت صید آبزیان به صورت نمونه‌گیری با مراجعه به بیش از ١١٦٠ بهره‌بردار دارای فعالیت صیادی در کل کشور اجرا خواهد شد. هدف از انجام این آمارگیری نیز گردآوری آمار و اطلاعات تفصیلی مورد نیاز حساب های ملی است. این طرح در استان های مازندران، گیلان، گلستان، بوشهر، هرمزگان، خوزستان، سیستان و بلوچستان در حال اجرا است.

- یکی از نکات مهم در بحث آمار، تفاوت بین آمار اعلامی مرکز آمار و آماری است که بانک مرکزی اعلام می کند، این تفاوت ها به چه دلیل است؟ آیا اصولا ضرورتی دارد که هر دو این مراکز آمار اعلام کنند؟ چون این نوع مغایرت آماری تا حدی ممکن است باعث بی اعتمادی به آمارهای رسمی شود.

ابتدا از بخش دوم سوال شروع می کنم. نظرصریح اینجانب، احترام به تقسیم کار ملی بین دستگاه های اجرایی بوده و هیچ توجیه و  لزومی به تولید آمار و اطلاعات و شاخص های مشابه توسط چند دستگاه وجود ندارد. چرا که این امر منجر به اتلاف وقت و منابع ملی، تردید و ابهام آفرینی به دلیل چندگانگی آمار خواهد شد. بر اساس اخرین مصوبات قانونی مرجعیت آمار توسط مرکز آمار ایران نظیر تورم تصویب شده است.

اما در پاسخ بخش اول سوال شما  اگر دو مرکز حتی با روش، چارچوب آماری، تعاریف و.... کاملا مشابه نسبت به تولید آمار و اطلاعات اقدام کنند به دلیل جمع آوری اطلاعات از نمونه های مختلف احتمال بروز اختلاف در نتایج تا حدودی منطقی خواهد بود. لیکن اگر روش ها، شیوه جمع آوری، چارچوب ها و محدوده های مورد نظر و سایر موارد مشابه نباشد به تناسب، مغایرت های وجود داشته، شدیدتر مشاهده خواهد شد که نتیجه ای جز سلب اعتماد کاربران نخواهد داشت.

- شعار سال قبل و امسال مرکز آمار «ورود به قرن جدید با حکمرانی داده ها» و استفاده از نظام نوین آماری تعیین شده است. به نظرتان تا چه حد در برنامه ریزی های کشوری به داده ها توجه می شود؟

بیش از ٦٠ سال از اجرای عملیات سنتی سرشماری عمومی نفوس و مسکن یعنی مراجعه حضوری و چهره به چهره به خانوارهای کشور می گذرد. امروز این روش در مقایسه با روش های نوین، دارای هزینه بیشتر و کارایی کمتری است. لذا لازم است همسو با تحولات فرآیندها، ابزار و فناوری ها، به سرعت و با دقت این تغییر عظیم در کشور اتفاق بیافتد. در شیوه جدید مبتنی بر ثبتی مبنا بودن آمار و اطلاعات به جای مراجعه به خانوارها و کارگاه‌ها، اطلاعات مورد نیاز از طریق اتصال به پایگاه های داده‌ای و آماری و دسترسی به ریز داده های دستگاه‌های اجرایی فراهم خواهد شد.

 شیوه ثبتی مبنا منجر به افزایش بهره‌وری، ایجاد ارزش افزوده بیشتر، تولید آمارهای بهنگام و با کیفیت تر در اقتصاد کشور با استفاده از اطلاعات و ریز داده های دستگاه های اجرایی نسبت به شیوه کلاسیک و سنتی می شود لذا حرکت به این سو باعث برخورداری نظام آماری ایران از موقعیت مطلوب و ممتاز در آمارهای ثبتی همسو با کشورهای پیشرو خواهد شد.

در خصوص بخش دوم سوال شما باید بگویم یقینا هر نظام برنامه ریزی برای تعیین اهداف، ارزیابی عملکرد و تعیین میزان تحقق اهداف لازم است مبتنی بر آمار، اطلاعات دقیق، درست و بهنگام اقدام نماید. بنابراین توصیه می کنیم که همه کاربران در حوزه برنامه ریزی از آماری های دارای مرجع صحیح که با مبانی علمی تهیه شده است استفاده نمایند.

- آیا بجز روش های سنتی در تحلیل داده ها، در کشور ما از روش های نوین مانند داده کاوی نیز استفاده می شود؟

روش داده کاوی یکی از روش های تحلیل آماری است که متناسب با نیاز و داده ها می توان از آن استفاده کرد. در حال حاضر نیز طیف وسیع و متنوعی از روش های آماری برای تحلیل داده ها، توسط کاربران اعم از برنامه ریزان، محققان و ... مورد استفاه قرار می گیرد.

-یکی از کارهای مهم در معاونت آمار انتشار گزارش تورم است. نظرتان نسبت به وضعیت تورمی در استان چیست؟ نرخ تورم کل کشور و استان گیلان در شهریور‌ماه به ترتیب 8/45 و 45 درصد اعلام شده و استان گیلان در این ماه، در بین 31 استان، دارای رتبه بیست و هشتم نرخ تورم کشور بوده است. (البته در بعضی از اقلام از جمله مواد غذایی میزان تورم به بیش از 50 تا 60 درصد و حتی در محصولات و کالاهایی به 80 تا 90 درصد هم می رسد.)

بله، تهیه12 گزارش تحلیلی سالیانه مبتنی بر نتایج منتشره طرح های آماری در حوزه تورم ماهانه در معاونت آمار انجام می شود. به بیان دیگر پس از انتشار نتایج تورم هر ماه توسط مرکز آمار ایران، همکاران ضمن تهیه گزارش، به تحلیل و بررسی وضعیت موجود، روندها و متغیرهای اثرگذار می پردازند و ضمن ارسال گزارش برای مراجع مدیریتی ارشد استان، این گزارش ها در اختیار عموم کاربران نیز قرار می گیرند. اما در مورد وضعیت تورمی در استان همانطور که در گزارش ها نیز آمده روند افزایش تورم در یک مرحله از تابستان 1397 در کشور و استان آغاز شد و تا آذر ماه 1398 با شیب شدید ادامه پیدا کرد. از دی ماه 1398 تا مهر ماه 1399 شاهد روند کاهشی تورم بودیم. اما در گیلان از آبان 1399 مجدد شاهد افزایش تورم تاکنون هستیم که ضرورت کنترل آن با مدیریت قوی و کارآمد در سطح کلان کشور لازم است. با کنترل تمام عوامل موثر نظیر رفع و یا خنثی نمودن تحریم ظالمانه، تامین مواد اولیه تولید، کنترل نقدینگی، افزایش بهره وری، کنترل بازار، تعادل در عرضه و تقاضا، برنامه ریزی مناسب برای تولید و صادرات می توان گام های مفیدی در جهت کاهش تورم برداشت. بهرحال میزان تورم طی دو سال گذشته بسیار قابل توجه بوده و یقینا فشار مضاعفی را هم به عوامل تولید و هم مصرف کنندگان نهایی به ویژه خانوارها وارد کرده و منجر به کوچک شدن سبد هزینه خانوارها است.

(گفتنی است این مصاحبه قبلا در پایگاه خبری تحلیلی مرور، پایگاه خبری تحلیلی ندای گیلان و روزنامه گیلان امروز نیز منتشر شده است.)