20 مهر 94 - 00:07  | 5253 بازدید

ماهنامه گیلان فردا- تقریبا قسمت اعظم این مصاحبه به طور شفاهی و سرپایی در گفت و گو با استاد واهانیان در پژوهشکده گیلانشناسی شکل گرفت.اما وقتی برای تکمیل مصاحبه و داشتن تاریخچه جامع تری از «گلسار» به دفتر کار ایشان رفتم متوجه شدم حرف های زیادی در حوزه ساخت و ساز شهری و معماری دارند که واقعا شنیدنی است.روبرت واهانیان چهره شناخته شده،صاحبنظر و در واقع گنجینه ای در حوزه معماری است و شنیدن خاطرات و تجارب این استاد فرهیخته می تواند چراغ راهی برای بسیاری از دانشجویان و دانش پژوهان جوان و همچنین مسئولان و تصمیم گیران در حوزه شهری باشد.هر چند که وی از اینکه جوانان برای شناخت بهتری از تاریخچه شهر و محله خود خیلی علاقمندی نشان نمی دهند کمی دلخور است ،اما با علاقمندی از تجارب و خاطرات خود در زمینه معماری و طراحی شهری حرف می زند و می گوید شناخت شهر و محله ای که در آن زندگی می کنیم بسیار مهم است.

آنچه در ادامه بنظرتان می رسد خلاصه ای از این گفت و شنود است:

گلسار 43 ساله شد

 واهانیان با بیان اینکه گلسار تنها شهرک رشت است که تاریخچه احداث مشخصی دارد می گوید: این منطقه در ابتدا شالیزار بود.و از اواخر دهه ۴۰ مورد توجه بخش خصوصی برای عمران و آبادی قرار گرفت. و در سال 1351 کلنگ نخستین و وسیع‌ترین طرح شهرک‌ سازی گیلان در رشت به زمین زده شد و امسال گلسار 43 ساله شده است.

چاپ خبر احداث شهرک گلسار

این استاد معمار می گوید:البته در آن سالها ساخت وساز در کشور رونق زیادی نداشت و حتی ساختمان های چند طبقه بسیار کم بود. بنابراین احداث شهرکی به این وسعت بسیار مهم بود و این خبر در کل کشور به گوش دیگران رسید. و در دو تا از روزنامه های آن زمان به نام «طالب حق» و «طلوع اسلام» هم این خبر چاپ و در مورد تاثیرات آن مقالاتی نوشته شد.

وی ادامه می دهد:مراسم کلنگ‌ زنی شهرک گلسار با حضور «غلامرضا عون جزایری» استاندار وقت و اسدالله رشیدیان یکی از سرمایه گذاران بزرگ آن زمان و دکتر علی آبادی و... برگزار شد.به گفته وی طراحی شهرک گلسار به عهده دکتر علی آبادی و تیم وی بود که در آن زمان طراحی شاهین شهر اصفهان را نیز به عهده داشتند.

گلسار برای 15 هزار نفر

واهانیان با ذکر اینکه وسعت شهرک گلسار یک میلیون و 700 هزار‌مترمربع ثبت و برای سکونت 15 هزار نفر طراحی شده بود گفت: در این شهرک که به 3 مرکز تقسیم می‌ شد، هزار و 500 خانه تک ویلایی و هزار و 700 آپارتمان ساخته شد که به مرور زمان به مردم فروخته شد.

طراحی  خیابان‌ها با عرض 45 متر

وی اضافه می کند:علاوه بر واحدهای مسکونی، مسجد گلسار که تا به امروز پابرجاست به همراه درمانگاه، دبیرستان دخترانه و پسرانه و فروشگاه‌هایی که مایحتاج ساکنان شهرک را تامین کنند، نیز پیش‌بینی شده بود. مسجد گلسار همزمان با ساخت شهرک نوسازی شد و به دستور سرمایه‌گذار شهرک، احداث و کاشی کاری‌های مسجد را معماران برجسته اصفهانی برعهده گرفتند.

در طرح شهرک، عرض خیابان‌ها 45‌متر در نظر گرفته شد و فضای سبز با درختان سر به ‌فلک‌ کشیده در اطراف خیابان، جزئی از طرح شهرک بوده است.

از بوسار تا گلسار

این معمار پیشکسوت ادامه می دهد: البته از ابتدا شهرک گلسار، به این نام شناخته نمی‌شد. در 18 تیر که کلنگ ساخت شهرک با حضور مسئولان وقت استانی و شهری به زمین زده شد، این شهرک با نام شهرک «بوسار» ثبت شد، اما در شهریور همان سال پس از اعلام فراخوان عمومی و بر اساس پیشنهادات مردم، نام شهرک به «گلسار» تغییر پیدا کرد.
واهانیان بر اساس اسنادی که در پژوهش تاریخ رشت جمع‌آوری و مطالعه کرده، درباره تغییر نام شهرک می‌گوید: بنا بر آنچه در شماره یومیه روزنامه بازار در تاریخ 19 شهریور سال 51 منتشر شده، همزمان با سالروز بعثت پیامبر اکرم(ص) در 15 شهریور، نام «گلسار» جایگزین «بوسار» شد.
وی می‌افزاید: نکته جالب توجه این‌ است که انتخاب این نام بنا بر اجماع هیأت داوران بوده است. و شخصی که نام گلسار را برای شهرک پیشنهاد داده بود از گرفتن جایزه تعیین ‌شده امتناع کرده و از هیات داوران خواسته بود که جایزه وی را به آسایشگاه معلولان رشت اهدا کنند.

اهمیت شهرک گلسار

واهانیان به اهمیت کنونی شهرک گلسار برای شهرداری رشت اشاره می‌کند و می‌گوید: ‌اکنون بخش عمده‌ای از درآمد شهرداری رشت از محل عوارض و پروانه ساخت‌ وساز شهرک گلسار تامین می‌شود. و چون احداث شهرک گلسار بر اساس طرحی درست و کارشناسی بوده توانسته در عمل هم موفق باشد. اما ایکاش در سالروز احداث شهرک، با یادآوری حواشی زمان ساخت، جشنی مردمی برگزار شود.تا مردم بخصوص جوانتر ها از تاریخچه محله خود اطلاعاتی داشته باشند. چون دانستن معمولا حساسیت‌ ها و نگرانی‌ های آدمی را بیشتر می‌کند و این کار می‌تواند آغاز راهی برای مشارکت بیشتر شهروندان در حوزه‌های مختلف شهری برای بهتر شدن شرایط زندگی  باشد.

گلسار در حال حاضر
گفتنی است در سال های اخیر ساخت و سازهای زیادی در گلسار صورت گرفته است و نمای این شهرک از یک شهرک ویلایی به بافتی آپارتمانی و مجتمع های چند واحدی مسکونی، اداری و تجاری تغییرات زیادی داشته است. در این محله بانک ها، مجتمع های تجاری، رستوران ها و نمایندگی مارک های معروف بسیاری وجود دارند. مرکز خرید و پارک های  "گلپارک" و بوستان "توحید" از دیگر اماکن شهرک گلسار هستند.

......................................
مجسمه میدان گلسار
در گیلان از قدیم «ماهی» نماد زایش  و «اسب» نماد کار بوده است.
و این مجسمه یک موجود ترکیبی افسانه ای یونان باستان است که سر و دو دست شبیه اسب و بدنی شبیه ماهی و باله هایی فلس دار دارد.

 فلسدار دارد به نام هیپوکامپوس (Hippocampus)یا اسب ماهی، که مَرکَب پوسئیدون (Poseidon)فرمانروای دریا بوده و همچنین ارابه گالاتئا (Galatea) پری دریایی را حمل می کرده که در نقاشی های فرانسوی و ایتالیایی دوره رنسانس و باروک به چشم میخورد.
این تمثال بیش از ۳۷ سال پیش توسط یک مجسمه ساز رشتی ساخته و با افتتاح شهرک گلسار رشت در آنجا نصب شد.

..........................................

محله محوری در رشت

دکترسید محمد علی ثابت قدم، شهردار رشت با بیان اینکه «محله محوری» برای جلوگیری از تراکم زدایی ، حفظ و صیانت هویت محله ها و تفویض اختیار به شهرداران مناطق مفید است، هدف از اجرای طرح مدیریت محله محور در رشت را مشارکت آگاهانه شهروندان در مدیریت شهر، واگذاری امور به خودشان و نوسازی و توسعه هر محله و منطقه با کمک مدیران و ساکنان همان محله عنوان کرد.

شهردار رشت با اعتقاد بر اینکه با افزایش جمعیت و توسعه شهرها نقش محلات کم رنگ شده و هویت برخی از محلات از بین رفته است می خواهد با اجرای طرح محله محور، مردم به طور رسمی در مدیریت شهر سهیم شوند.

وی در حاشیه ی نشست هم اندیشی نحوه ی اجرای طرح "محله محوری " شهرداری شهر رشت به خبرنگار واحد مرکزی خبر گفت: اجرای برنامه های مذهبی، فرهنگی و هنری، ورزشهای بومی محلی، برپایی ایستگاههای سلامت و نقاشی، ارائه مشاوره های حقوقی  و خانوادگی و آموزش کمکهای امدادی از جمله برنامه هایی است که به صورت هفتگی از شهریور ماه 1394 در 55 محله رشت برگزار می شود.

به گفته علیرضا قانع، مدیرعامل سازمان فرهنگی - ورزشی شهرداری رشت ظرف مدت دو سال ۵۵ سرای محله برای شهر رشت هدفگذاری شده است.که تاکنون  پنج سرای محله در مناطق پنجگانه‌ی شهرداری رشت در محلات جماران، استادسرا، خمیران چهلتن، یخسازی و شالکو ایجاد شده است. لازم به یادآوری است شهرداری رشت 107 سال قدمت دارد.

محله گلسار جزو شهرداری منطقه یک

 شهرداری رشت، شامل ۵ منطقه ‌است. محله "گلسار" یکی از محلات منطقه یک شهرداری شهر رشت است. این محله در شمال غرب رشت واقع شده‌ است.
 
 شهرداری منطقه یک حدودا" با 725/326/24 متر مربع وسعت دارای جمعیتـی بالغ بر 161717 نفر است. از محلات آن می توان به سیاه اسطلخ، چمارسرا، بیستون، کوچه صفاری، علی آباد، حسین آباد، استادسرا، فلاحتی، پل بوسار، خمسه بازار، گلسار، پستک، مهرآیین، اسماعیل آّباد و کوی نخودچر، پاسکیاب، کوی داودی اشاره کرد. ساختمان اداری شهرداری منطقه یک نیز در بلوار معلم نبش چهارراه ویلانچ واقع شده است.

بیوگرافی

(روبرت واهانیان در سال  1316 در تبریز به دنیا آمد. وی پس از پشت سر گذاشتن دورۀ تحصیلات متوسطه، در دبیرستان فردوسی تبریز، در سال 1337 در رشتۀ شبانۀ زبان و ادبیات فارسی، در دانشگاه تبریز درس خواند اما این آرمانی نبود که او در پی آن بود. به همین خاطر یک سال بعد با تلاش بیشتر در کنکور سراسری شرکت و در رشته معماری دانشگاه تهران قبول شد. وی در سال 1346 از رشتۀ معماری دانشگاه تهران فارغ التحصیل و در بخش خصوصی مشغول به کار شد. در پائیز 1346 دانشکدۀ هنرهای زیبای دانشگاه تهران، دوره عالی رشتۀ شهرسازی را بنیاد نهاد و ضمن اشتغال به کار این دورۀ پنج ساله را نیز طی کرد.

واهانیان پس از گذراندن دورۀ پنج سالۀ شهر سازی در یک آتلیۀ دکوراسیون و معماری داخلی، به نام آوانگارد، با همکلاسی خود همکاری کرد. و مدتی بعد با پایه گذاری یک شرکت ساختمانی، تجربه های دیگر را آغاز کرد. کار شرکت، طراحی و ساخت مجتمع های بزرگ آموزشی بود. این شرکت توانست در تهران، خوانسار و رشت کارهای ساختمانی مختلفی از جمله هنرستان صنعتی در خوانسار و مرکز آموزش کشاورزی شهید اشرفی اصفهانی در رشت را، به انجام رساند.  

واهانیان در 1366 از کار در شرکت یاد شده دست کشید و در رشت اقامت دائم گزید و از آغاز 1369 به دعوت شهردار جوان رشت، برای همکاری با شهرداری، دعوت شد. هنوز با شهر رشت و ساختار شهرداری به درستی آشنا نشده بود که واقعۀ ناگوار زلزله 31 خرداد 1369 گیلان رخ داد. او در این گیر و دار و ناخواسته مسئولیت اجرایی بازسازی برخی از ساختمان های مهم شهری که از زلزله آسیب دیده بودند، از جمله مدیریت بازسازی ساختمان شهرداری رشت را به عهده گرفت. خود وی می گوید: «با توجه به تجربه های علمی و عملی توانستم با دسترسی به نقشه ها و پایبندی کامل به اصالت معماری آن، برج ساعت شهرداری را بازسازی کنم».

پس از وقوع زلزله مطالعات بسیاری از سوی نهادهای دولتی مانند استانداری، سازمان مسکن و شهرسازی، سازمان میراث فرهنگی و مرکز مقابله با سوانح طبیعی ایران، وابسته به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، شروع شده بود. در این زمان، روبرت هم درگیر بازسازی برج ساعت و هم مشغول تدارک مقدمات برگزاری انتخابات نخستین دورۀ سازمان نظام مهندسی معماری و شهرسازی استان بود و نیز پاسخگوی سازمان هایی که برای مطالعۀ بعد از زلزله در رشت حضور داشتند.

پس از بازسازی برج ساعت شهرداری رشت، واهانیان درگیر مرمت بنای تاریخی دیگری در رشت شد، خانه ی قدیمی متعلق به نخستین شهردار رشت، حاج میرزا خلیل آقا، که اکنون شورای شهر در آنجا مستقر است.«بر گرفته از فصلنامه فرهنگی پیمان» )

واهانیان که همچنان در زمینه تحقیق و پژوهش معماری و شهری فعال است بی هیچ ادعایی، با انبوهی از اسناد و تجربه و نگاهی علمی به معماری و شهرسازی هم اکنون در رشت زندگی می کند.بنظر می رسد لازم است ضمن قدردانی از این استاد ارجمند دستاوردها و میراث فرهنگی که وی طی این سالها جمع آوری کرده است توسط اهالی فرهنگ گیلان با افتخار در مکان مناسبی نگهداری شود.