گیلان فردا، شهلا ابراهیم زاده اصلی-چاره ای ندارم جز اینکه نوشته ام را با تاسف آغاز کنم! تاسف برای اتفاقی که رخ داد!
اما چرا یک جمله خبرساز می شود؟ اجلاس خزر تمام شد اما درس رسانه ای آن تازه شروع شده است. بنابراین فراموش نکنیم مدیریت در عصر وایرال ها، بدون توجه به سواد رسانه ای، قدم زدن در لبه تیغ است.
داشتن یا نداشتن سواد رسانه و سواد روابط عمومی، مقوله بسیار مهمی، که متاسفانه در جامعه ما تا حدی مغفول مانده است!
برخی مدیران ممکن است نسبت به داشتن مهارت و تخصص سواد رسانه بی توجه باشند اما فقدان این موضوع در دوره ای که عصر ارتباطات و اطلاعات خوانده می شود بسیار حایز اهمیت بوده و ممکن است لطمات و آسیب های جبران ناپذیری را برای فرد و سازمان به همراه داشته باشد. به گونه ای که حتی یک مدیر، رئیس، استاندار یا حتی رئیس جمهور کاربلد و تحصیل کرده نیز با اظهار نظری نامتعارف، در تله نا آگاهی از سواد رسانه گیر بیفتد!
حتی امکان دارد بعضی از مدیران هنوز از نقش تاثیر گذار رسانه ها و همچنین نقش مهم و تاثیرگذار روابط عمومی ها کاملا آگاه نباشند. بنابراین در چنین فضایی گاه ممکن است اتفاقاتی رخ دهد که پیامدهای آن به راحتی قابل رفع کردن نباشد.
شاید این سوال برایتان پیش آید که اظهار نظر نامتعارف یک مدیر چه ارتباطی با روابط عمومی دارد؟ نکته دقیقا همین جا است. چون حضور هر فرد عادی نیز در فضای رسانه ای باید دارای چارچوبی باشد، حال اگر آن فرد مسئولیتی نیز داشته باشد طبیعتا باید شاخص های بیشتری را رعایت کند. بنابراین هر مدیری باید یک تیم روابط عمومی -رسانه ای داشته باشد تا با اطلاع رسانی درست، به موقع و شفاف، افکار عمومی را از برداشت اشتباه احتمالی در آورد.
از سوی دیگر در زمانه و دوره ای که با توجه به گسترش سوشیال مدیا هیچ جمعی، دیگر جمع خصوصی محسوب نمی شود، همه افراد، بخصوص کسانی که مسئولیتی دارند باید بسیار مراقب گفتار و اعمال خود باشند.

***
شاید شما هم شنیده باشید که جناب آقای دکتر هادی حق‌شناس، استاندار فهیم، فرهیخته، فعال و کاربلد استان گیلان، که اتفاقا سوابق مدیریتی زیادی نیز دارد، روز جمعه( ۳۰ آبان‌ ماه) در جریان بازدید از محدوده استخر بزرگ لاهیجان، در حضور خبرنگاران و همراهان خود، اظهارنظری نسبت به خبرنگاران کرد که جنجالی و نامتعارف بوده است!!!

همانطور که در خبرها آمده و در فضای مجازی ویدئوی آن نیز بارها انتشار پیدا کرده وی در حالی که در واپسین روزهای اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر، کنار شهردار و رئیس شورای شهر لاهیجان قدم می‌زد، در واکنش به خبرنگاران به شوخی خطاب به آن ها می گوید: «من اگر جای رئیس شورای شهر بودم، خبرنگاران را داخل آب می‌انداختم» !!! این جمله به ظاهر کوتاه و شوخی اما معانی پنهان و آشکار زیادی را به همراه داشته و دارد و در ذهن شنونده و افکار عمومی بسیار توهین آمیز جلوه می کند! نکته تلخ تر اینکه در پاسخ به این اظهارات استاندار، رئیس شورای شهر لاهیجان نیز با لحنی مشابه می افزاید: «می‌خواهیم ببینیم شنا بلد هستند یا نه!»
خب شما به عنوان یک فرد شنونده (و در جایگاه خبرنگار) چه برداشتی از این اظهار نظرها دارید؟
آیا چنین جملاتی نشاندهنده بی احترامی به جایگاه خبرنگاران نیست؟ از سوی دیگر جایگاه روابط عمومی های قوی و متخصص در چنین مواقعی کجاست و چگونه تعریف می شود؟
معمولا مدیران در کنار مواجهه‌های شخصی با رسانه‌ها، در قالب سازمانی نیز به شکل‌های مستقیم و غیرمستقیم با انواع رسانه‌ها در ارتباط هستند. بنابراین برای تأثیر بر افکار عمومی در جریان تعامل با رسانه‌ها، به سواد مرتبط با حوزه رسانه نیاز دارند.
چون هر حرکت اشتباهی تبعات سنگینی برای فرد در هر جایگاهی که هست به همراه خواهد داشت. از این رو، چه با نگاه شخصی و چه سازمانی، لازم است هر مدیری بخصوص مدیران ارشد، سواد رسانه ای خود و مجموعه همکاران را ارتقاء دهند تا قادر به مواجهه حرفه‌ای و دقیق با رسانه‌ها باشند. مدیران نیز باید به قدرت رسانه‌ها و نقش موثر آن ها باور داشته باشند.

***
در ادامه به تحلیلی کوتاه از برگزاری اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر در استان گیلان می پردازیم. اجلاسی بزرگ، ارزشمند و در سطح بین المللی که می تواند برای مردم استان، منطقه و کشور دستاوردهای خوبی داشته باشد.
به طور یقین برگزاری چنین اجلاسی در بخش های مختلف نیازمند برنامه ریزی، آماده سازی و مدیریت حرفه ای است که بی شک همکاران مرتبط و همچنین جناب استاندار برای هماهنگی کارها، زحمات زیادی کشیده اند که جای قدردانی دارد. حال تصور کنید تمام موارد ضروری برگزاری چنین همایشی درست انجام شود که شد اما پوشش خبری و مستند سازی دچار ضعف هایی باشد که بوده است. فکر کنید در استانی که دارای بیشترین رسانه و خبرنگار است فقط چند خبرگزاری برای پوشش خبری دعوت شوند و از ظرفیت سایر رسانه ها غفلت شود(!) که غفلت شد و این در حالی است که پوشش خبری چنین برنامه هایی در انواع و اقسام رسانه های نوشتاری، خبرگزاری ها، پایگاه های خبری و فضای مجازی ضروری است و در هر کدام از رسانه های نام برده شده باید کار را به کاردان سپرد و از متخصص آن رسانه دعوت کرد. حال سوال اینجاست برای پوشش خبری چنین رویداد مهمی چند خبرنگار خبره از استان و از کشور دعوت شدند؟ و بازخورد کار چه بوده است؟چرا در روزهای برگزاری اجلاس، انتشار و انعکاس اخبار مرتبط در رسانه های استانی و کشوری و فضای مجازی کم و بی فروغ بوده؟ چرا تازه پس از اتمام اجلاس، خبرهای کوتاهی از برگزاری آن در فضای مجازی و یا رسانه ها انتشار می یابد؟ نکته دیگر اینکه معمولا در چنین همایش هایی توافقاتی از قبل در راستای انعقاد تفاهم نامه ها انجام می شود، پس لازم است بسته های خبری مربوطه نیز از قبل آماده شود و در حین و یا بلافاصله پس از مذاکرات، برای انتشار در اختیار رسانه ها قرار گیرد که به نظر می رسد چنین کاری انجام نشده است؟ و سوال دیگر اینکه چه حرکت نوآورانه و ابتکاری در پوشش خبری این اجلاس مهم انجام شده است؟

***
مدیران معمولا از هزینه-فرصت در سخنرانی های خود صحبت می کنند و اینجاست که باید دید در چنین رویداد بزرگی چه هزینه هایی باید کرد و چه فرصت هایی برای معرفی بیشتر، شکوفایی و ایجاد تحول اقتصادی استان در سطح منطقه وجود دارد که گاه متاسفانه به خاطر حلقه های بسته، بسیاری از افراد توانمند، فرصتی برای ارایه ایده های بکر و خلاقانه پیدا نمی کنند! 
حتی گاه ممکن است کارکردها و دستاوردهای اصلی یک رویداد متاثر از اتفاقات حاشیه ای، کمتر مورد توجه قرار گیرد.
صاحبنظران اعتقاد دارند سواد رسانه ای به مثابه یک فیلتر عمل می کند که دارای سه لایه است.
«الیزابت تامن» یکی از متخصصان این حوزه می گوید:« این فیلتر دارای لایه هایی است که مثل صافی عمل کرده و صحت پیام را اعتبارسنجی می کند. در لایه اول، تمرکز روی انتخاب رسانه است. در لایه دوم، به سوالات پاسخ داده می شود و در لایه سوم اینکه چه کسی از ارسال پیام سود می برد یا چه کسی ضرر می کند.
بنابراین سواد رسانه ای مجموعه‌ای از مهارت‌های قابل یادگیری است که به توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل، نقد و ایجاد انواع پیام‌های رسانه‌ای اشاره دارد و یک مهارت ضروری برای هر فرد بخصوص مدیران در دنیای امروزی به شمار می‌رود.
از سوی دیگر و به موازات لزوم داشتن سواد رسانه ای و واقف بودن به نقش اثر گذار رسانه، روابط عمومی ها نیز بخش مهمی در هر سازمان هستند که نقش بسزایی در ایجاد تعامل دوسویه و منطقی سازمان با افکار عمومی دارند.
یکی از نقش های کلیدی و برجسته روابط عمومی ها در دوره کنونی، مدیریت بحران‌ است. چون روابط عمومی های کارآمد و اثربخش می توانند با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های مرتبط در این حوزه، مسائل پیرامون و مرتبط خود را رصد کرده و قبل از به وجود آمدن بحران، از آن باخبر شوند و یا پس از وقوع یک اتفاق با واکنش صریح و اطلاع رسانی دقیق و موجز، شفاف سازی نمایند.
یکی دیگر از مهمترین وظایف روابط عمومی ها، دیده‌بانی درون و برون سازمانی است تا پیوند مناسبی با مخاطبان برقرار شود، در حالی که جایگاه واحد روابط عمومی در ادارات و سازمان ها در بین پست ها و مسئولیت های مختلف گم شده است!

***
در پایان امید که پیامدهای این شوخی دردسر ساز دکتر حق شناس که جزو معدود استانداران توانمند گیلان نیز هستند از اذهان فعالان محترم و زحمتکش رسانه ها کمرنگ شود و مدیران نیز حواسشان به میدان لغزنده اظهار نظرهایشان باشد.